چرا باید فرش‌های دستباف شسته شوند؟
در حقیقت فرش‌ها ازجمله کاربردی‌ترین و پراستفاده‌ترین لوازم‌خانگی هستند که همواره تحت ترافیک، رفت‌وآمد و نشست‌وبرخاست زیادی هستند و همین امر موجب می‌شود که پتانسیل بالایی برای جذب آلودگی‌های مختلف داشته باشد. حتی اگر فرش‌ها در ظاهر کثیف نباشند با گذشت زمان رنگ آنها کدرتر خواهد شد و از زیبایی و جذابیت آنها کم می‌شود و چنانچه شسته نشود گردوخاک و آلودگی‌هایی که به داخل بافت آن نفوذ کرده‌اند باعث فرسایش و از بین رفتن الیاف فرش می‌شوند. شستشوی فرش دستباف از این عوارض جلوگیری کرده و در نهایت باعث افزایش طول عمر فرش، جلوگیری از پوسیدگی، برگرداندن زیبایی و … خواهد شد به‌صورت کلی در کنار نظافت و نگهداری همیشگی از فرش لازم است که حداقل سالانه یک بار اقدام به شستشوی آنها کرد تا سلامت و زیبایی آن حفظ شود.
اهمیت نحوه شستن فرش دستباف
همان‌طور که گفته شد فرش‌های دستباف تفاوت‌های زیادی با فرش‌های ماشینی دارند و هنرمندان و بافندگان ماه‌ها زمان برای بافت آنها صرف می‌کنند به همین دلیل در مقایسه با شستشوی فرش‌های ماشینی حساسیت‌های ویژه‌ای نیز خواهند داشت. به‌صورت کلی برای بافت فرش‌های دستباف از الیاف و مواد منحصربه‌فردی استفاده می‌شود به همین دلیل طرز شستن فرش دستباف و مواد شوینده به‌کاررفته در آن اهمیت بالایی دارد. با توجه به آنکه از رنگ‌های طبیعی و گیاهی برای الیاف فرش‌های دستباف استفاده می‌شود ممکن است واکنش‌های متفاوتی در برابر انواع مواد شوینده داشته باشند و برای شستن این فرش‌ها نباید از شوینده‌های قوی و نامناسب استفاده کرد چراکه ممکن است باعث تغییر رنگ و آسیب‌های جبران‌ناپذیر شود.
اگر افراد از تخصص، مهارت و دانش کافی برخوردار باشند می‌توانند اقدام به شستن فرش دستباف در خانه نمایند اما چنانچه افراد دانش و مهارت این کار را نداشتند بهترین کار استفاده از خدمات شرکت‌های قالیشویی است. این شرکت‌ها از نیروهای متخصص برخوردار بوده و برای هر فرش متناسب با نوع و میزان آلودگی، رنگ و بافت فرش و شرایط کلی آن از مواد شوینده و روش‌های شستشو استفاده می‌کنند و در نهایت هیچ‌گونه آسیبی به آن وارد نمی‌شود.
مراحل شستشوی فرش دستباف
در اصل تفاوتی نمی‌کند که فرش‌های دستباف در خانه شسته شوند و یا با استفاده از روش‌های نوین قالیشویی در شرکت‌های قالیشویی تمیز شوند و لازم است که مراحل شستشو کاملاً رعایت شوند. مراحل اصلی شستشوی فرش دستی به شرح زیر هستند:
گردگیری اولیه فرش
اولین کاری که در زمان شستن فرش دستباف و انواع فرش‌های دیگر باید انجام داد تمیز کردن سطح آن و گردگیری اولیه است. برای این کار می‌توان از جاروبرقی با قدرت مناسب استفاده کرد و گردوغبار موجود در الیاف فرش را کاملاً تمیز کرد. این کار باعث می‌شود که شستن فرش راحت‌تر شود و در زمان خیس شدن گردوغبار به بافت و الیاف آن نچسبد.
تست رنگ فرش
دومین مرحله از مراحل شستن فرش‌ها انجام تست رنگ است. همان‌طور که گفته شد در بافت و تولید فرش‌های دستباف از الیاف و رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود که ممکن است در برابر آب و مواد شوینده واکنش‌های متفاوتی داشته باشند. انجام تست رنگ باعث می‌شود که از عدم تغییر و تداخل رنگ در فرش اطمینان حاصل کرد و سپس اقدام به شستن آن نمود. در نحوه استفاده از شامپو فرش و سایر مواد شوینده حتماً باید به واکنش رنگ بافت فرش توجه شود چراکه ممکن است تداخل و تغییر رنگ زیادی در فرش ایجاد شود که قابلیت جبران نداشته باشند. برای تست رنگ فرش می‌توان از یک دستمال سفید مرطوب استفاده کرد و آن را بر روی قسمت‌های مختلف فرش کشید تا از عدم رنگ دهی آن مطمئن شد.
خیس کردن فرش و شستشو با مواد شوینده
بعد از گردگیر فرش لازم است که شستشوی آن شروع شود و برای این کار ابتدا باید فرش توسط آب خیس شود. برای این کار نباید از آب داغ استفاده کرد چراکه باعث آسیب دیدن و تداخل رنگ در آن خواهد شد. در مرحله بعد باید مقداری شامپو فرش را با آب ترکیب کرده و به‌خوبی مخلوط کرد و سپس با استفاده از یک برس نرم و کف حاصله اقدام به تمیز کردن فرش نمود. باید دقت داشت که برای انتخاب برس نیز باید به جنس الیاف فرش دقت داشت و یا با استفاده از یک پارچه نرم و لطیف این کار را انجام داد. این مرحله در شرکت‌های قالیشویی مانند قالیشویی تهران توسط دستگاه‌های شستشو انجام می‌شود که به‌آرامی روی فرش حرکت می‌کنند و سطح فرش را به‌آرامی می‌سایند.
آبکشی کردن فرش
بعد از شستشوی فرش و تمیز کردن لکه‌ها و آلودگی‌های موجود در آن لازم است که فرش آبکشی شود. آبکشی کردن فرش کمک می‌کند که تمامی مواد باقی‌مانده در منافذ الیاف فرش تمیز شود و هیچ‌گونه کف و آلودگی در آن باقی نماند. آبکشی فرش باید تا زمانی که آب زلال و تمیز از فرش خارج می‌شود ادامه داشته باشد.
آبگیری و خشک‌کردن فرش
مرحله بعدی شستن فرش دستباف آبگیری و خشک‌کردن فرش است. این کار در روش سنتی با لول کردن فرش و قرار دادن آن برای مدتی در یک نقطه و سپس پهن کردن در فضای آزاد انجام می‌شود درحالی‌که در شرکت‌های قالیشویی آبگیری فرش توسط دستگاه‌های سانتریفیوژی مدرن انجام شود و سپس فرش به دستگاه‌های خشک‌کن انتقال داده می‌شود. در نهایت و بعد از خشک شدن کامل فرش یک بار دیگر سطح فرش جارو کشیده می‌شود و برای استفاده در محل موردنظر پهن خواهد شد.
بهترین مواد برای شستن فرش‌های دستباف
همان‌طور که گفته شد امروزه برای تمیز کردن ریشه فرش دستباف و شستشو آن مواد شوینده شیمیایی مختلفی با قدرت‌های اسیدی و بازی متفاوتی وجود دارند و می‌توان بعد از تست رنگ فرش از آنها استفاده کرد اما با توجه به حساسیت‌های بالای فرش‌های دستباف می‌توان از مواد خانگی نیز برای شستن آنها استفاده کرد و اطمینان حاصل کرد که به فرش آسیبی وارد نشده و دچار تغییر و تداخل رنگ نمی‌شود. یکی از بهترین مواد تمیزکننده فرش‌های دستباف محلول سرکه و نمک است. به‌صورت کلی سرکه به‌عنوان یکی از بهترین مواد تمیزکننده خانگی شناخته می‌شود که برای تمیز کردن انواع لکه‌ها و آلودگی‌ها از روی فرش کاربرد دارد. برای این کار می‌توان یک پیمانه سرکه را با دو پیمانه آب و یک قاشق نمک ترکی کرد و در نهایت چند قطره آب‌لیمو برای حذف بوی بد سرکه به آن اضافه کرد. از ترکیب به دست آمده می‌توان برای تمیز کردن و شستن فرش دستبافت استفاده نمود.
در یک روش دیگر می‌توان مقداری جوش‌شیرین را بر روی سطح فرش پاشید و سپس 20 تا 30 دقیق به آن اجازه دهد و سپس آن را جارو کرد.
روش شستن فرش دستباف در قالیشویی
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که شرکت‌های قالیشویی نمی‌توانند به‌خوبی آلودگی‌های فرش را از بین ببرند و سعی می‌کنند که شخصاً فرش‌ها شستشو بدهند اما این کار علاوه بر نیاز به مکان، آب، انرژی و هزینه‌های زیاد احتمال آسیب رساندن به فرش را بالا می‌برد. در حقیقت شرکت‌های قالیشویی امروزه از تجهیزات مدرن و اتوماتیک استفاده می‌کنند و به بهترین شکل ممکن فرش‌ها را تمیز می‌کنند. تمامی مراحل اصلی شستن فرش دستباف شامل گردگیری، شستشو با مواد شوینده، آبکشی، آبگیری، خشک‌کردن، بسته‌بندی و … توسط دستگاه‌ها انجام‌شده و هیچ‌گونه آسیب و خسارتی به فرش وارد نخواهد شد. این شرکت‌ها همچنین می‌توانند خدماتی همچون، شستشوی تشک خوشخواب، خشک‌شویی در محل، تعمیر و ترمیم فرش و … را به مشتریان ارائه کنند و در هزینه‌های آنها صرفه‌جویی نمایند.
مهم‌ترین نکات طریقه شستن فرش دستباف
فرش‌های دستباف از گران‌قیمت‌ترین، حساس‌ترین و زیباترین زیراندازها هستند و حتماً باید در شستشو آنها دقت، توجه و حساسیت بالایی داشت. از جمله مهم‌ترین نکات و باید ونبایدهای شستن فرش دستباف می‌توان موارد زیر را عنوان نمود:
- قبل از اقدام به شستشو حتماً فرش بررسی شود تا در صورت وجود آسیب، پارگی، خوردگی و … تعمیر شده و اجازه گسترش به آن نداد.
- تست رنگ فرش حتماً باید انجام شود.
- حتماً به قدرت اسیدی و قلیایی مواد شوینده توجه شود.
- نحوه شستن فرش دستباف با فرش ماشینی بسیار متفاوت است و نباید از روش مشابه استفاده کرد.
- بعد از شستن فرش حتماً باید به‌صورت کامل خشک شود
- افرادی که تخصصی در این زمینه ندارند به‌هیچ‌عنوان نباید اقدام به شستن فرش کنند.
- فرش دستباف حداقل باید 12 ماه یک بار شسته شود تا سلامت و زیبایی آن حفظ شود.
جمع‌بندی نهایی
فرش‌های دستباف به دلیل نحوه بافت، نوع الیاف به‌کاررفته در آنها، جنس رنگ آنها، طرح و نقشه، قیمت و … حساسیت‌هایی بالایی دارند و برای شستشوی آنها حتماً باید دقت و توجه بالایی داشت. برای شستن فرش دستباف باید تمامی مراحل بررسی اولیه، گردگیری، شستشو، آبکشی، آبگیری و خشک‌کردن به‌صورت کامل و دقیق انجام شود تا آسیبی به آنها وارد نشود. بهترین روش برای شستشوی فرش‌های دستباف استفاده از خدمات شرکت‌های قالیشویی مردن است که از نیروها، تجهیزات و مواد شوینده به‌روز و معتبری برخوردارند.
