رنگرزی فرش دستباف

فرش‌ها از جمله مهم‌ترین ارکان دکوراسیون و تزئینات داخلی منازل هستند که معمولاً در طرح‌ها و نقش‌های متعددی تولید و عرضه می‌شوند. امروزه فرش‌ها در انواع مختلفی همچون فرش‌های دستبافت و ماشینی در دسترس افراد قرار دارند و هرکدام می‌توانند قابلیت‌ها و ویژگی‌های متعددی داشته باشند. ترکیب هنرمندانه رنگ‌ها و طرح‌ها در فرش‌ها از مهم‌ترین ویژگی‌های آنها به شمار می‌رود اما به دلایل مختلفی ممکن است که رنگ فرش‌ها دچار تغییرات مختلفی شود. رنگرزی فرش یکی از بهترین روش‌هایی است که با استفاده از آن می‌توان رنگ از دسته رفته فرش‌ها را دوباره احیا کرد. این روش بسیار تخصصی است و بهتر است برای انجام آن از خدمات قالیشویی در تهران کمک بگیرید. در ادامه مطلب به بررسی کامل و دقیق رنگرزی و انواع آن پرداخته خواهد شد.

رنگرزی چیست؟

رنگرزی یا صباغی فرش در حقیقت به فرآیندی گفته می‌شود که بر اساس آن پشم و ابریشم در یک محلول در داخل محلولی از مواد رنگ‌زا و مواد شیمیایی قرار گرفته و رنگ‌آمیزی می‌شود. در این فرآیند مولکول‌های رنگ با دوامی نسبی با مولکول‌های الیاف یک پیوند مستحکم ایجاد می‌کنند. الیاف رنگرزی شده باید ثبات و پایداری بالایی داشته باشد و در برابر مواد شوینده، نور خورشید، سایش و حرارت، رطوبت و … مقاومت بالایی از خود نشان دهد و در تمام بافت الیاف نفوذ کند. رنگرزی فرش دستباف در مقایسه با فرش‌های ماشینی رایج‌تر است که معمولاً به شیوه سنتی انجام می‌شود.

رنگرزی فرش دستبافت چه زمانی انجام می‌شود؟

در رنگرزی فرش‌ها با استفاده از ابزارها و رنگ‌های مختلف تمامی الیاف و بخش‌هایی از فرش که دچار سایش و رنگ رفتگی شده باشند مجدداً رنگ می‌شوند. فرش‌های دستبافت در شرایط ویژه‌ای دچار تغییر رنگ می‌شوند و از آنجایی که این فرش‌ها ارزش و قیمت بالایی دارند لازم است که از خدمات قالیشویی برای رنگرزی مجدد استفاده شود. از جمله مهم‌ترین مواقعی که فرش‌های دستبافت نیاز به رنگرزی مجدد پیدا می‌کنند می‌توان موارد زیر را عنوان نمود:

• استفاده از شوینده‌های نامناسب برای شستشوی فرش و عدم شستشوی اصولی و مناسب آن
• ریخته شدن مواد مختلف بر روی فرش و ایجاد لکه‌های مختلف بر روی آن
• جارو کردن فرش‌ها در خلاف جهت خواب برای مدت طولانی
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید
• ترکیب رنگ‌های فرش در اثر رطوبت، شستشو و …

انواع رنگرزی سنتی و صنعتی

رنگرزی یکی از صنایع قدیمی و با سابقه در جهان است که امروزه همانند بسیاری از صنایع دیگر توسط دستگاه‌ها و تجهیزات صنعتی مختلف انجام می‌شود. البته باید توجه داشته که رنگرزی همچنان به شیوه‌های سنتی نیز انجام خواهد شد. در رنگرزی سنتی و در کارگاه‌های رنگرزی از پاتیل‌های بزرگ مسی استفاده می‌شود. حرارت این پاتیل‌ها توسط شعله‌های آتش تأمین می‌شود. در این روش معمولاً پشم‌ها به صورت ریسیده نشده و یا کلاف‌های نخ رنگرزی می‌شوند. بعد از انجام مراحل رنگرزی در پاتیل‌های مسی از سانتریفیوژهای کوچک برای آبگیری استفاده می‌شود.

از جمله رایج‌ترین رنگ‌هایی که در رنگرزی سنتی استفاده می‌شود می‌توان به رنگ‌های گیاهی (روناس، پوست گردو، پوست انار، برگ مو و …) رنگ‌های جانوری (مانند رنگ گونه‌ای از کرم‌های مختلف و …)، رنگ‌های فلزی (اکسید آهن، کات‌کبود و …) اشاره کرد و انتخاب بهترین رنگ فرش با توجه به نوع الیاف، محیط جغرافیایی، تخصص رنگرز و … انتخاب می‌شود.

رنگرزی صنعتی

رنگرزی صنعتی نیز دقیقاً مراحلی مشابه رنگرزی سنتی دارد با این تفاوت که تمامی مراحل آن توسط دستگاه‌های مکانیزه انجام خواهد شد و به‌جای پاتیل‌های مسی از دیگ‌های بخار استفاده می‌شود. در این روش ابتدا نخ و الیاف توسط دستگاه اشلاپ فورس شل پیچی شده و دور بوبین‌های سوراخ‌دار پیچیده می‌شود و بوبین‌ها وارد دیگ بخار می‌شود و عملیات رنگرزی انجام می‌شود. از جمله رنگ‌های معروفی که در رنگرزی صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به رنگ‌های کرومی و رنگ‌های آنیلینی اشاره کرد که هرکدام طیف وسیعی از رنگ‌ها را در بر می‌گیرند. زمانی که رنگرزی به صورت صنعتی انجام می‌شود با توجه به شرایط دمایی ویژه آن امکان رنگ دادن فرش دستباف بسیار کمتر از زمانی است که رنگرزی به صورت دستی انجام می‌شود.

رنگ‌های رنگرزی چه ویژگی‌هایی دارند؟

همان‌طور که گفته شد رنگ‌های مورد استفاده در صنعت رنگرزی در سه طیف مختلف جانوری، گیاهی و فلزی وجود دارند و هر کدام کاربردهای مختلفی دارند. هر کدام از این رنگ‌ها باید دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی باشند که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:

• این رنگ‌ها باید مقاومت بالایی در برابر مواد شوینده اسیدی و بازی و همچنین حلال‌ها داشته باشند.
• گرد و غبار و نور خورشید بر روی رنگ فرش تاثیر می‌گذارند.
• رنگ باید به خوبی به خورد الیاف برود و تمام سطح آن را یکدست و صاف نماید
• ثبات و ماندگاری رنگ اهمیت بالایی دارد.

رنگ طبیعی بهتر است یا رنگ مصنوعی

امروزه در رنگرزی از انواع رنگ‌های طبیعی و مصنوعی استفاده می‌شوند و هر کدام از آنها می‌توانند کاربردها و قابلیت‌های خاص خود را داشته باشند. بدون شک استفاده از رنگ‌های طبیعی نتیجه بهتری داشته و زیبایی بیشتری به فرش‌ها می‌دهد. استفاده از رنگ‌های مصنوعی و شیمیایی می‌تواند در دراز مدت باعث ایجاد حساسیت‌های تنفسی و پوستی شود. هر کدام از این رنگ‌ها می‌توانند معایب و مزایای خاص خود را دارند و می‌توان از آنها در شرایط و موقعیت‌های مختلف استفاده کرد. پاک کردن لکه بستنی روی فرش و یا سایر لکه‌های دیگر زمانی که کیفیت رنگرزی فرش مناسب نباشد می‌تواند چالش‌های متعددی به همراه داشته باشد و باعث آسیب دیدن فرش شود.

جمع‌بندی نهایی

رنگرزی فرش زمانی می‌تواند انجام شود که رنگ فرش‌ها دچار تغییراتی شده باشد و از زیبایی و جذابیت آن کاسته شود. در رنگرزی می‌توان از انواع رنگ‌های طبیعی و مصنوعی استفاده کرد. رنگرزی به صورت کلی به دو شیوه سنتی و مکانیزه انجام می‌شود اما مراحل انجام کار در هر دو روش مشابه است. انجام عملیات رنگرزی نیاز به داشتن تجربه و مهارت دارد و بهتر است که برای این کار از خدمات شرکت‌های قالیشویی در تهران و سایر شهرها استفاده نمود.