تصور کنید فرشی خریده‌اید که ظاهر زیبایی دارد؛ اما بعد از چند ماه، رگه‌های رنگی ناهمگون یا بالا زدگی در لبه‌ها باعث می‌شود حس بدی به شما دست بدهد. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که به معایب فرش دستبافت در زمان خرید توجهی نشده است. هزینه تعمیر این ایرادات می‌تواند بیشتر از هزینه پیشگیری باشد. علاوه بر این، زیبایی بصری فرش از بین می‌رود و لذت داشتن یک فرش دستباف اصل را خراب می‌کند. اگر می‌خواهید پیش از خرید یا تعمیر فرش، همه چیز را درباره ایرادات رایج آن بدانید، با ما در قالیشویی نوین همراه شوید.
درک دقیق از ساختار بافت و مفهوم عیوب رایج در فرش دستباف
آسیب‌دیدگی یا آشکار شدن معایب فرش دستبافت در مراحل شستشو است. به همین دلیل شناخت ساختار بافت فرش و عواملی که موجب بروز نقص در آن می‌شود، امری ضروری است. در مناطقی مانند غرب تهران که خرید و فروش فرش دستباف رونق دارد و تقاضا برای قالیشویی غرب تهران بیشتر است، مشتریان با مشکلات رایجی مثل توخالی بودن تار و پود فرش یا ناهماهنگی رنگی در فرش روبه‌رو می‌شوند.
این ایرادات نه تنها روی زیبایی بصری تاثیر می‌گذارند، بلکه دوام و ارزش فرش را نیز کاهش می‌دهند. هر فرش دستباف ترکیبی است از گره، خامه، چله و طراحی دقیق؛ اختلال در هر کدام از این بخش‌ها ممکن است منجر به معایبی مانند جویدگی در فرش دستباف یا رگه‌های ناهمگون در بافت فرش شود. درک علمی این ساختار می‌تواند به کاربران کمک کند تا از طریق شماره قالیشویی مناسب، مشاوره دقیق‌تری برای نگهداری یا ترمیم فرش دریافت کنند.
تعریف تخصصی بافت فرش و نقش آن در بروز ناهماهنگی‌ها
اگر فاصله میان گره‌ها یکسان نباشد یا ضخامت خامه‌ها یکنواخت نباشد، هماهنگی طرح و نقشه از بین می‌رود. این عدم تعادل باعث بروز مشکلاتی مثل غلط بافی در فرش دستباف می‌شود که هم ارزش هنری فرش را کاهش می‌دهد و هم از نظر فنی فرش را ناپایدار می‌کند.
تفاوت میان ایرادات ساختاری و تزئینی در فرش‌های دستی
دسته اول ایرادات ساختاری مانند توخالی بودن تار و پود فرش و دسته دوم مشکلات تزئینی مثل رگه‌های ناهمگون در بافت فرش. ایرادات ساختاری معمولا به بافت، چله‌کشی یا مواد اولیه مربوط هستند و دوام فرش را به خطر می‌اندازند. در حالی‌که عیوب تزئینی بیشتر به ظاهر و جلوه نهایی مربوط می‌شوند و لزوما کیفیت فنی را پایین نمی‌آورند، اما بر زیبایی کلی اثر تاثیر منفی دارند.
تحلیل موردی معایب فرش دستبافت در فرآیند تولید و بافت
معایب فرش دستبافت ،گاهی بافنده برای بالا بردن سرعت، به تکنیک‌هایی متوسل می‌شود که به جای افزایش کیفیت، به تولید ایراداتی مانند غلط بافی یا پوکی در فرش منجر می‌شوند. استفاده ناصحیح از خامه‌های با ضخامت متفاوت، باعث ایجاد جویدگی در فرش دستباف می‌شود که به‌ویژه در نقوش ریز، کاملا مشهود خواهد بود. این موارد به‌مرور از ارزش فرش می‌کاهند و آن را از نظر فنی ضعیف‌تر می‌کنند.
مطالعه بیشتر: انواع مختلف فرش ایرانی
غلط بافی و نقش گره‌های نامناسب در افت کیفیت
یکی از دلایل رایج آن، استفاده از گره‌های جفت یا غیراستاندارد در حین کار است. همچنین بی‌توجهی به موقعیت چله‌ها یا اشتباه در شمارش گره‌ها می‌تواند منجر به این ایراد شود. این مشکل، معمولا در حاشیه‌ها یا بخش‌های قرینه فرش بیشتر خود را نشان می‌دهد و باعث می‌شود توازن طرح از بین برود.
تاثیر جویدگی یا ساییدگی خطوط بافت بر نقشه نهایی
این نقص زمانی رخ می‌دهد که ضخامت نخ‌ها یکنواخت نباشد یا فشار گره‌زنی بیش‌ازحد باشد. نتیجه چنین عملکردی، نقشه‌ای مخدوش و خطوطی دندانه‌دار خواهد بود. این حالت معمولا در نقوش ظریف و بخش‌هایی که تغییر رنگ زیادی دارند، مشهودتر است.
بررسی تخصصی رگه داشتن و ناهماهنگی رنگ در معایب فرش دستبافت
معایب فرش دستبافت،زمانی که از رنگ‌های متفاوت برای ادامه بافت استفاده می‌شود یا پشم‌ها از دسته‌های مختلف رنگ شده‌اند، رنگ‌ها در بعضی نواحی روشن‌تر یا تیره‌تر دیده می‌شوند. این اتفاق باعث ایجاد رگه‌های ناهمگون در بافت فرش می‌شود که جلوه یکپارچه فرش را از بین می‌برد.
سره داشتن و بالا و پایین زدگی؛ از تشخیص تا درمان
ایراداتی مثل سره داشتن فرش‌های دستی یا بالا و پایین زدگی دیده می‌شود. این موارد اغلب ناشی از خطا در چله‌کشی، تفاوت در فشار گره‌زنی یا زاویه نشستن بافنده هستند. معایب فرش دستبافت زمانی جدی‌تر می‌شود که این ناهماهنگی‌ها باعث کاهش تعادل در شکل نهایی فرش شوند و به مرور باعث جمع‌شدگی یا موج‌دار شدن سطح آن گردند.
گاهی افراد هنگام خرید فرش متوجه این ایراد نمی‌شوند و پس از نصب فرش، با افتادگی یا جمع‌شدگی یک سمت فرش روبه‌رو می‌شوند. این نقص به‌راحتی در مرحله بافت قابل اصلاح است؛ اما در مرحله بعد از اتمام کار، نیاز به عملیات فنی خاصی دارد که فقط افراد متخصص از پس آن برمی‌آیند.
تکنیک‌های حرفه‌ای برای اصلاح سره بودن و شیب فرش
ابتدا لازم است نواحی آسیب‌دیده شناسایی شوند. سپس از روش‌هایی مانند آب‌پاشی کنترل‌شده، کشش مکانیکی با قاب‌های مخصوص و بخاردهی ملایم استفاده می‌شود. در برخی موارد، لازم است لبه‌های فرش مجددا ریشه‌زنی شوند تا تقارن بصری ایجاد گردد.
بررسی بافت متراکم یا شل به عنوان عامل اصلی
بافنده‌ای که بافت شلی دارد، سطحی ناهموار تولید می‌کند. در مقابل، بافت بسیار فشرده باعث جمع‌شدگی لایه‌های فرش می‌شود. این اختلاف، تعادل ساختاری فرش را از بین می‌برد. در نهایت ممکن است بخشی از فرش به‌صورت برجسته و بخش دیگر فرورفته دیده شود که علاوه بر کاهش زیبایی، دوام آن را هم پایین می‌آورد.
خطاهای رایج در مرحله برش و پرداخت نهایی فرش‌های دستی
فرش از دار جدا می‌شود و لبه‌ها پرداخت می‌شوند. اگر این کار با ابزار غیراستاندارد یا بدون تجربه انجام شود، تقارن ابعاد از بین می‌رود و فرش دچار اعوجاج می‌شود. برخی افراد هنگام تماس با قالیشویی آنلاین، درباره‌ی صدمه‌هایی که ممکن است هنگام پرداخت یا ترمیم وارد شود، ابراز نگرانی می‌کنند و دلیل آن، همین خطاهای رایج است.
بیشتر بخوانید: برق انداختن فرش دستبافت در منزل
اشتباهات پرداخت که به عدم تعادل ابعاد منجر می‌شود
پرداخت نهایی، شامل کوتاه کردن پرزها به ارتفاع یکسان و ایجاد سطحی یکنواخت است. اگر ابزار مورد استفاده، تیغه کند یا غیردقیق باشد، باعث ایجاد پستی‌بلندی‌هایی می‌شود که کاملا روی ظاهر فرش تاثیر منفی دارند. همچنین، اگر در یک سمت از فشار بیشتری استفاده شود، آن ناحیه نازک‌تر شده و ارتفاع پرز کاهش می‌یابد. این ایراد در نور مستقیم، بیشتر به چشم می‌آید.
مطلب مرتبط: رفوی فرش پوسیده
جمع بندی
معایب فرش دستبافت تنها به ظاهر آن محدود نمی‌شوند؛ بلکه به شکل مستقیم روی ارزش، دوام و حتی کارکرد فرش تاثیر می‌گذارند. از غلط بافی در فرش دستباف گرفته تا جویدگی‌های تار و پود، هر کدام از این ایرادها می‌توانند باعث کاهش کیفیت و زیبایی فرش شوند. خیلی از این مشکلات در نگاه اول مشخص نیستند و تازه بعد از مدتی استفاده، خود را نشان می‌دهند. در این مقاله با رایج‌ترین ایرادهای فرش‌های دستبافت، فرش های دستی ، رگه‌های ناهمگون در بافت فرش و توخالی بودن تار و پود فرش آشنا شدیم. اگر دوست دارید اطلاعات بیشتری درباره فرش، نگهداری یا عیب‌یابی آن بخوانید، حتما سری به سایر مطالب بلاگ قالیشویی نوین بزنید.
سوالات متداول
چرا فرش دستباف ممکن است دارای رگه‌های رنگی متفاوت باشد؟
این اتفاق معمولا به دلیل تفاوت در رنگ‌زنی نخ‌ها، استفاده از پشم‌های مختلف یا خشک شدن نابرابر خامه‌ها در زمان رنگرزی ایجاد می‌شود.
جویدگی در فرش دستباف دقیقا به چه معناست و چه تاثیری دارد؟
جویدگی زمانی ایجاد می‌شود که گره‌ها به درستی کوبیده نشوند یا تراکم آن‌ها متفاوت باشد و باعث ناهمواری سطح فرش و افت زیبایی می‌شود.
توخالی بودن تار و پود فرش چه مشکلی ایجاد می‌کند؟
وقتی تار یا پود به خوبی کشیده یا فشرده نشده باشد، بافت شل و بی‌دوام می‌شود و فرش زودتر فرسوده خواهد شد.
بالا و پایین زدگی در فرش چه تفاوتی با کجی یا انحراف دارد؟
بالا و پایین زدگی به اختلاف ارتفاع دو سر فرش مربوط است، در حالی که کجی معمولا در امتداد افقی فرش دیده می‌شود.
سره داشتن فرش‌های دستی چطور قابل شناسایی است؟
فرش سره معمولا در یک طرف بافته شده و شیب‌دار است. برای تشخیص، از ابزار اندازه‌گیری صاف و مقایسه لبه‌ها استفاده می‌شود.
