0 تا 100 صادرات فرش دستباف و ماشینی [شرایط، مراحل و قوانین]

فرش ایرانی از دیرباز نماد فرهنگ اصیل ایرانی و یکی از اساسی‌ترین وسایل در منزل هر ایرانی است. به دلیل کیفیت و نقش و نگارهای بسیار زیادی فرش ایرانی، کشورهای زیادی در سراسر جهان تمایل به خرید و واردات این فرش‌ها دارند.

صادرات فرش در ایران به دلیل تقاضای جهانی و بین‌المللی یکی از تجارت‌های بسیار سودآور و پر رونق است. اما آیا با قوانین سخت‌گیرانه این تجارت آشنایی دارید؟ می‌دانید چه کشورهایی خریدار فرش دستباف ایرانی هستند؟ آیا می‌دانید حداقل سرمایه برای ورود به این عرصه چقدر است؟ در این مقاله با پاسخ این سؤالات و بسیاری از سؤالات دیگر در خصوص صادرات فرش آشنا خواهیم شد. همراه باشید.

اهمیت صادرات فرش در ایران

صادرات فرش ایرانی در اقتصاد و فرهنگ ایران حائز اهمیت ویژه‌ای است. فرش دستباف ایرانی به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین صنایع‌دستی ایران، در سطح جهان شهرت و محبوبیت زیادی دارد. این فرش‌ها به دلیل کیفیت بالا، طرح‌های زیبا و ماندگاری طولانی، سال‌هاست که مورد توجه خریداران بسیاری در سراسر جهان قرار گرفته‌اند.

صادرات فرش ایرانی یکی از مهم‌ترین منابع ارزآوری برای کشور است. در سال‌های اخیر صدور فرش ایرانی به کشورهای مختلف جهان افزایش یافته است. این امر باعث افزایش درآمد ارزی کشور شده است. علاوه بر این به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی کشور نیز کمک بسیاری می‌کند.

مزایای صادرات فرش ایرانی

فرش‌های ایرانی به دلیل کیفیت، نقش و نگارهای خاص و زیبایی چشمگیرشان محبوبیت بسیار زیادی در جهان دارند. به همین دلیل همواره تقاضا برای خرید فرش ایرانی در سایر کشورهای جهان وجود داشته و بازار صادرات فرش ایرانی در داخل کشور بسیار پر رونق است.

از همین رو این تجارت اگر به‌درستی انجام شود سود بسیار زیادی را برای مالک کسب‌ و کار به همراه خواهد داشت. افزون بر این تجارت فرش در بازارهای جهانی و بین‌المللی موجب ایجاد اشتغال برای افراد بیشتری در داخل کشور خواهد شد. همچنین یکی دیگر از مزایای این تجارت ترویج فرهنگ اصیل ایرانی است.

سرمایه لازم برای صادرات فرش

میزان سرمایه لازم برای صادرات، تا حد زیادی وابسته به حجم صدور و ابزار هدف و کشور مقصد است. اما از آنجایی که این صنعت نیاز به سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت و ساخت ارتباطات تجاری در سطح بین‌المللی و با کشورهای خارجی دارد؛ ممکن است به سرمایه بالایی برای شروع نیاز باشد.

برای تعیین حداقل سرمایه صادرات فرش باید به هزینه‌های احتمالی از جمله هزینه‌ های حمل‌ونقل گمرک، هزینه‌های خرید لوازم اولیه، هزینه تولید فرش، هزینه‌های بازاریابی و ایجاد ارتباطات در کشور مقصد، هزینه‌های بسته‌بندی و ارسال، کارمزدها و هزینه‌های قانونی و هزینه‌های اخذ مجوز و… را در نظر گرفت.

آموزش قدم‌ به‌ قدم صادرات فرش

برای موفق شدن در بازار صادرات نیز مانند موفق شدن در هر کار دیگری باید علاوه بر تسلط بر قوانین مربوط به صادرات، با تعرفه‌ها، مجوزها، مدارک و مراحل این کار آشنا شد.

بعد از آشنایی با قوانین کلی مربوط به صادرات فرش، اولین قدم برای شروع تجارت، دریافت کارت بازرگانی و گواهی مبدأ از اتاق بازرگانی است. با مراجعه به اتاق بازرگانی و ارائه کلیه مدارک مورد نیاز می‌توان نسبت به دریافت کارت بازرگانی اقدام کرد. لازم به ذکر است که ممکن است دریافت کارت بازرگانی برای افراد حقوقی و حقیقی تفاوت‌های کوچکی داشته باشد.

در مرحله بعد و پس از دریافت کارت بازرگانی باید شناخت بسیار مناسبی از بازار هدف و کشور مقصد به دست آورد. توجه به این نکته که چه کشورهایی بیشترین خریدار فرش ایرانی هستند در این مرحله بسیار مهم است. بعد از شناخت بازار هدف و کشور مقصد و آشنایی دقیق با قوانین و مقررات این کشورها، باید نسبت به ایجاد ارتباط تجاری مفید با خریداران در این کشور اقدام کرد.

به منظور صادرات فرش به خارج از کشور، بعد از طی این مراحل باید محصول را به گمرک ایران اظهار کرد؛ و مجوز حمل کالا به خارج از کشور را دریافت کرد. در نهایت پس از پیمودن تمامی مراحل قانونی و پرداخت عوارض و مالیات و کارمزدهای مربوطه و ارائه فاکتورهای خرید و گواهی و مجوزهای مبدأ و همچنین ارائه اسناد بانکی و مجوزهای لازم به منظور صادرات، امکان ارسال بار از طریق مرزهای هوایی، دریایی و زمینی به کشور مقصد فراهم می‌شود.

آخرین مرحله در صادرات فرش و یکی از مهم‌ترین مراحل، انتخاب شرکت حمل و نقل مطمئن و مناسب برای ارسال بار به مقصد است. در این مرحله توجه به مجوزهای لازم و بررسی مدارک به منظور صادرات و واردات کالا از سوی مراجع ذی‌ربط و میزان رضایت مشتریان از موارد مفید و کمک‌کننده در انتخاب شرکت حمل‌ونقل است. در غیر این صورت و در صورت عدم توجه به نکات ذکر شده، تضمینی بر حفظ سلامت کالا در طول مسیر ارسال به کشور مقصد نیست.

صادرات فرش به چه کشورهایی انجام می‌شود؟

متأسفانه به دلیل تحریم‌های وضع شده علیه ایران در سال‌های اخیر تعداد کشورهایی که خریدار فرش ایرانی هستند نسبت به گذشته کاهش چشمگیری داشته است. اما هنوز هم کشورهای بسیار زیادی خریدار فرش ایرانی هستند. اگر قصد فعالیت و تجارت موفق در بازار فرش و صادرات فرش را دارید؛ باید با قوانین کشورهای مقصد خریدار فرش‌های ایران آشنا شوید.

در حال حاضر بسیاری از کشورهای اروپایی مانند آلمان، انگلستان، ایتالیا، سوئیس، اسپانیا، فرانسه و روسیه خریدار فرش ایرانی هستند. علاوه بر این کشورها، ایالات متحده و کانادا و آمریکای لاتین و کشورهای دیگری از جمله ترکیه، ژاپن، چین، کره جنوبی، قطر و امارات متحده عربی نیز فرش ایران را خریدارند. در گذشته کشور ایالات متحده آمریکا بزرگ‌ترین مشتری فرش ایرانی بوده است.

اما به دلیل تنش‌ها و برخوردهای سیاسی ایران و آمریکا در سال‌های اخیر، مدت‌هاست که مبادله‌ای صورت نگرفته است. با این وجود همان‌طور که پیش از این ذکر کردیم؛ همچنان کشورهای دیگری همچون آلمان، ژاپن، امارات و بسیاری از کشورهای همسایه و کشورهای اروپایی خریدار فرش ایرانی هستند.

نحوه ارسال فرش ایرانی به هریک از این کشورها نیز متفاوت است. از طریق مرزهای زمینی، هوایی یا دریایی می‌توان کالای مورد نظر را به هریک از این کشورها صادر کرد.

توجه به این موضوع مهم است که هر کشور مقصدی قوانین مخصوص به خود را در صادرات و واردات دارد. در ادامه و در بخش قوانین و مقررات صادرات فرش با تمامی قوانین داخلی و قوانین کشورهای مختلف برای صادرات فرش آشنا خواهیم شد.

قوانین و مقررات صادرات فرش

در خصوص صادرات فرش یک سری قوانین و مقررات عمومی و جامع، چه در داخل از کشور و چه در سراسر نقاط جهان وجود دارد. اما توجه به این نکته ضروری است که هر کشوری قوانین خاص و منحصربه‌فرد خود را نیز داراست. احاطه کامل و اطلاع کافی از قوانین کشور مقصد برای موفقیت در صادرات فرش بسیار حائز اهمیت است.

از میان قوانین و مقررات عمومی برای صادرات می‌توان به مواردی مانند تأیید مبدأ و مقصد، تأیید کیفیت و اصالت کالا، تأیید بهداشت کالا، کسب مجوزهای گمرکی، پرداخت مالیات و عوارض، رعایت قوانین و مقررات حقوقی و قانونی، و رعایت قوانین تجارت و ترافیک بین‌الملل اشاره کرد.

دریافت مجوز صادرات فرش در داخل کشور نیاز به مدارک و اسناد اولیه‌ای دارد. بر اساس قوانین و آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات، هر مسافر تنها مجاز به خارج کردن حداکثر ۲۴ مترمربع فرش دستباف از ایران است. در این زمینه مراجعه به جدیدترین نسخه کتاب مقررات صادرات واردات برای اطلاع از جدیدترین قوانین ضروری است.

همان‌طور که پیش از این ذکر کردیم اطلاع از قوانین کشور هدف، امری حیاتی است. تعداد زیادی از کشورها قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای در خصوص کالاهای وارداتی دارند به عنوان مثال، کشور آلمان در خصوص قابلیت اشتعال مواد، استانداردها و دستورالعمل‌های بسیار سخت‌گیرانه‌ای دارد؛ که بر صادرات فرش تأثیرگذار است.

سود حاصل از صادرات فرش

بازار و صنعت فرش بازار بسیار بزرگ و پررونقی است. بنابراین اکثر افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند انتظار درآمدهای بسیار بالا و سودهای فراوانی را دارند. البته بدیهی است که شرط لازم برای کسب چنین نتایجی، حضور موفق و اصولی در بازار صادرات فرش است.

کیفیت فرش ایرانی یکی از موارد تعیین‌کننده در کسب سودها و درآمدهای بالاست. طبیعی است که هرچه کیفیت فرش بیشتر باشد و حجم و اندازه آن با تقاضای بازار جهانی و بین‌المللی هماهنگ‌تر باشد؛ فروش و سود بیشتری نیز به همراه خواهد داشت. البته فرش‌های ایرانی به‌ویژه فرش‌های دستباف، همواره شهرت بسیار زیادی در بازار جهانی داشته و طرفداران و خریداران پروپاقرص خودش را دارد.

طبق گزارشی از مرکز ملی فرش ایران میانگین قیمت صادرات فرش دستباف ایرانی در سال ۱۳۹۸ به‌ازای هر متر ۷۴ دلار بوده است. با در نظر گرفتن اینکه اندازه میانگین هر فرش در حدود ۷ الی ۸ مترمربع است. سود حاصل از صادرات، در بازارهای بین‌المللی، چیزی در حدود چند صد دلار تا چند هزار دلار را برای هر محصول در بر خواهد گرفت.

علاوه بر کسب درآمدهای بسیار بالا و رضایت‌بخش از طریق صادرات فرش ایرانی می‌توان به رونق بخشیدن به اقتصاد داخلی و ایجاد اشتغال برای طیف بسیار زیادی از مردم نیز امیدوار بود.

موانع و مشکلات صادرات فرش

گفتیم که بازار صنعت فرش بازار بسیار پرسود و پر رونقی است. اما متأسفانه در سال‌های اخیر به دلیل وضع تحریم‌های بسیار زیاد علیه کشور ایران، بازار صادرات فرش نیز از رونق سابق افتاده است. همین موضوع باعث شده که کشورهایی مانند چین و هند با فروش فرش‌هایی با کیفیت کمتر از فرش ایرانی، در بازارهای جهانی موفق‌تر عمل کرده و بازارهای بین‌المللی را به تصاحب خود درآورند. در چنین شرایطی فرش ایرانی علی‌رغم اصالت و کیفیت بالا از قافله عقب‌ مانده است.

از دیگر موارد و مشکلات مهمی که در بازار صادرات فرش وجود دارد و باعث شده تا کشور ایران در بازارهای بین‌المللی افول زیادی داشته باشد؛ می‌توان به مواردی مانند عدم توجه به ظرفیت‌های داخل کشور، بررسی نکردن و نسنجیدن بازار عرضه و تقاضا، عدم شناخت از مشتریان هدف و عدم توجه به فرهنگ و آداب و رسوم منطقه و کشور هدف و تحلیل نکردن رقبا و دخالت دلالان اشاره کرد.

همه‌گیری کرونا نیز یکی دیگر از مواردی بود که به‌شدت بر صنعت صادرات فرش ایران تأثیر منفی گذاشت. کووید ۱۹ باعث کاهش تولید فرش در داخل و کاهش حجم ارسال آن به کشورهای دیگر شد. بدین ترتیب کارخانه‌های تولید فرش و بازرگانان و تاجران نیز با انبوهی از موانع مشکلات اقتصادی روبه‌رو شدند.

نبود مواد اولیه برای نساجی و تولید فرش نیز یکی دیگر از موانع و مشکلات مهم در زمینه صادرات فرش است. از آنجایی‌که بخشی از مواد اولیه برای تولید فرش از کشورهای دیگر وارد می‌شود و به دلیل تحریم‌های شدید علیه ایران و ثبات نداشتن قیمت ارز، مواد اولیه با قیمتی بسیار بالاتر وارد کشور می‌شوند؛ و به دست کارخانه‌های تولید فرش می‌رسند. از همین رو قیمت نهایی تولید فرش بسیار بالا رفته و تولیدکنندگان کمتری قادر به صادرات آن به کشورهای اروپایی و سایر کشورهای خاورمیانه هستند.

در نهایت یکی دیگر از مشکلاتی که به بازار صادرات فرش ضربه بسیار زیادی وارد کرده، نداشتن اطلاعات و تخصص در این زمینه است. به زبان واضح‌تر، تجار و بازرگانان این حیطه باید در تمامی مراحل صادرات فرش مانند ترخیص کالا از گمرک، پیداکردن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللیِ ماهر و تأیید شده، مدیریت هزینه‌های صادرات و ایجاد ارتباطات بین‌المللی مناسب، تخصص و تجربه کافی داشته باشند. در صورت نداشتن اطلاعات در مورد هر یک از این بخش‌ها، مشکلات مختلفی در زمینه صادرات فرش به وجود خواهد آمد.

به‌طور خلاصه می‌توان موانع و مشکلات این صنعت را در موارد زیر خلاصه کرد:

• وضع تحریم‌های شدید در برخی از کشورها علیه ایران
• دیده نشدن فرش‌های ایرانی در بازارهای جهانی، حتی با وجود کیفیت بالاتر
• ضعف در تبلیغات و بازاریابی
• دخالت دلالان
• ناکارآمدی سیستم توزیع
• ورود افراد کم‌تجربه و فاقد صلاحیت
• قیمت بالای تمام شده برای فرش
• کمبود مواد اولیه برای تولید فرش
• نشناختن بازار هدف

جمع بندی

در این مقاله در خصوص صادرات فرش دستباف ایرانی به سراسر جهان صحبت کردیم. از اهمیت آن گفتیم و از مزایا و حداقل سرمایه لازم برای ورود به این حوزه نیز صحبت کردیم. به تشریح قوانین و مقررات موجود در تجارت بین‌المللی فرش پرداختیم و در نهایت به میان موانع و مشکلات موجود در صنعت فرش و صادرات آن پرداختیم. در صورت مفید بودن، این مقاله را با سایر افراد به اشتراک بگذارید.