آموزش چله کشی گلیم

گلیم از جمله محبوب‌ترین زیراندازهایی است که از قدمت بالایی برخوردار است و امروزه جایگاه ویژه‌ای در دکوراسیون داخلی منازل دارد. گلیم‌ها همانند فرش‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند و به روش‌های مختلفی بافته می‌شوند. چله‌کشی گلیم از مهم‌ترین مراحل بافت این زیرانداز محبوب است و از حساسیت بسیار زیادی برخوردار است. چنانچه چله‌کشی در گلیم به خوبی انجام نشود سایر مراحل بافت گلیم نیز با مشکلاتی مواجه خواهد شد. در ادامه مطلب به بررسی نحوه چله‌کشی کردن گلیم‌ها به روش‌های ترکی و فارسی پرداخته خواهد شد.

چله کشی گلیم چیست؟

چله‌کشی در حقیقت اولین و اصلی‌ترین مرحله از بافت گلیم است و به عملی گفته می‌شود که نخ تار بر روی چارچوب دار قالی‌بافی و گلیم‌بافی پیاده می‌شود. برای این کار ابتدا دار گلیم که از جنس فلز یا چوب است آماده شده و سپس نخ‌های چله به عنوان تار گلیم روی آن کشیده می‌شود. نخ چله معمولاً از جنس پنبه بوده و به رنگ سفید است. البته در گلیم‌های دستبافت عشایر از پشم و ابریشم نیز برای چله‌کشی در گلیم‌ها استفاده می‌شود. بعد از انجام مراحل چله‌کشی، بافت گلیم آغاز می‌شود. به صورت کلی از مواد مختلفی به عنوان نخ چله‌کشی گلیم استفاده می‌شود اما نخ پنبه‌ای بهترین نخ برای آن است.

نحوه چله کشی گلیم

برای چله‌کشی کردن گلیم‌ها می‌توان از روش‌ها مختلفی استفاده کرد اما چله‌کشی ترکی و چله‌کشی فارسی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین روش‌های چله‌کشی به شمار می‌روند. چنانچه چله‌کشی به درستی انجام نشود علاوه بر بافت، شستشوی گلیم نیز به درستی انجام نخواهد شد. هر کدام از روش‌های چله‌کشی ترکی و فارسی می‌توانند مزایا و ویژگی‌های خاص خود را داشته باشند:

آموزش چله کشی گلیم ترکی

برای انجام چله‌کشی ترکی بعد از آنکه دار گلیم آماده شد باید دو رشته نخ که از چند لایه تار ساخته شده‌اند و یا نخ‌های ضخیم را به صورت موازی در قسمت‌های بالا و پایین دارد و با فاصله‌های مساوی (معمولاً 20 سانتی‌متر) بست. این نخ‌ها با نام زهوار شناخته می‌شوند و زهوار بالا محل قرارگیری چوب‌ها و زهوار پایین نیز محل قرارگیری تسمه مهار است. در مرحله بعدی لازم است که نقطه میانی را در چوب بالا و پایین دارد پیدا کرد به‌گونه‌ای که در یک راستا قرار داشته باشند. بعد از مشخص شدن نقطه میانی باید با استفاده از ماژیک از نقطه میانی به سمت طرفین در فاصله‌های 10 سانتی‌متری علامت زد. این علامت زدن با نام سیه بندی شناخته می‌شود و لازم است که برای بالا و پایین دار انجام شود. این کار باعث افزایش سرعت چله‌کشی خواهد شد.

بعد از انجام مراحل گفته شده باید سر نخ چله را که به شکل گلوله است به پایین دار گره زده و چله‌کشی شروع شود. در این مرحله باید یک نفر در پایین دار نشسته و نفر دوم در بالای دار ایستاده باشد. نخ چله از زیر زهوار پایین و روی زهوار بالا رد می‌شود و سپس فرد ایستاده نخ را روی دار رد کرده و دوباره به نفر نشسته می‌دهد. در مرحله بعدی نفر نشسته این بار برعکس و گلوله را از روی نخ زهوار پایین و زیر نخ زهوار بالا رد می‌کند و این فرآیند تا اتمام چله‌کشی گلیم ادامه خواهد داشت. در زمان اجرای این مراحل باید به نشانه‌گذاری‌ها و یکسان بودن فواصل تارها توجه ویژه‌ای داشت.

روش چله‌کشی گلیم فارسی

این نوع چله‌کشی معمولاً برای بافت‌های بزرگ استفاده می‌شود و باید توسط افراد ماهر و متخصص انجام شود که برای این کار از سه میله مخصوص استفاده می‌کنند. چله‌کشی فارسی به شکلی انجام می‌شود که در میان دو نخ راهنما یک حالت زیگزاگ وجود دارد در حالی که میان نخ راهنمای بالا و سردار هم یک حالت زیگزاگ قرار خواهد داشت. تعداد چله‌ها در این روش برعکس روش چله‌کشی ترکی بوده و در سردار و زیردار نصف خواهد بود و یکسان با نقشه می‌باشد. فاصله تارها در این چله‌کشی نیز به اندازه قطر نخ چله خواهد بود.

مهم‌ترین نکات در چله کشی انواع گلیم ها

برای انجام و اجرای چله‌کشی گلیم‌ها همانند انواع قالی و فرش‌ها لازم است که به نکات مختلفی توجه شود تا نتیجه کار به شکل مطلوبی دربیاید. افرادی که با طریقه چله‌کشی و نکات آن آشنایی ندارند می‌توانند از شرکت‌های قالیشویی تهران و سایر شرکت‌ها مشاوره دریافت کنند. از جمله مهم‌ترین نکات در چله‌کشی کردن گلیم می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.

• دار گلیم باید از استحکام و مقاومت بالایی برخوردار باشد.
• نخ چله باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد که بهترین نوع آن نخ پنبه‌ای خواهد بود.
• متراژ نخ چله باید به درستی انتخاب شود تا نیازی نباشد در اواسط کار به آن اضافه شود.
• نخ چله در زمان کشش باید یکسان شود.
• فاصله بین نخ‌های چله باید یکسان انتخاب شود تا کیفیت گلیم بالا باشد.
• چله‌کشی باید به‌گونه‌ای انجام شود که شل نشود و نباید چله‌های کشیده شده دست‌کاری شوند.
• قبل از اقدام به چله‌کشی باید ابعاد گلیم خصوصا عرض آن مشخص شود تا متناسب با آن نخ چله انتخاب شود.

محاسبه تعداد تارهای چله

محاسبه تارهای چله گلیم از مهم‌ترین نکاتی است که همانند رنگرزی فرش دستباف باید توسط افراد متخصص انجام شود. برای محاسبه تعداد تارها ابتدا باید خانه‌های بزرگ نقشه محاسبه شده و برای مشخص شدن تعداد گره‌ها در عدد 10 ضرب شود. بعد از این کار باید عدد به دست آمده در 2 ضرب شود تا تعداد تارها محاسبه شود. با توجه به ابعاد گلیم لازم است که برای شیرازه آن نیز دو تا شش تار برای شیرازه در نظر گرفت. برای این که چله‌کشی یکسان انجام گیرد لازم است که از هر طرف دار کمی فاصله در نظر گرفته شود و بعد از آن بر سردار و زیر دار 7 سانتیمتر علامت‌گذاری شود و سپس تعداد تارها به صورت مساوی در فاصله 7 سانتی‌متری چله‌کشی شود. هرچه ضخامت نخ چله در زمان چله‌کشی گلیم بیشتر شود بافت نهایی گلیم نیز درشت‌تر خواهد بود و اگر ضخامت چله نازک شود گلیم از بافت ظریفی برخوردار خواهد بود.

نحوه شستشوی گلیم

به صورت کلی می‌توان گفت شستشوی گلیم همانند انواع فرش‌ها است و می‌توان آنها را به دو شیوه سنتی و مدرن شستشو داد اما بهترین روش برای شستشوی آنها و تمیز کردن انواع لکه‌ها استفاده از خدمات قالیشویی است. خوشبختانه امروزه می‌توان به‌راحتی از طریق سفارش آنلاین قالیشویی از خدمات این شرکت‌ها بهره‌مند شد و تمامی زیراندازها، مبلمان، خوشخواب و… را به روش مدرن و با استفاده از دستگاه‌های به‌روز، مواد شوینده مطمئن و نیروهای متخصص شستشو داد.

جمع‌بندی نهایی

گلیم‌ها به عنوان یکی از محبوب‌ترین زیراندازها شناخته می‌شود که از قدمت بالایی برخوردار بوده و می‌توانند به روش‌های متنوعی بافته شوند. رایج‌ترین روش‌های چله‌کشی روش‌های ترکی و فارسی هستند که هر کدام می‌توانند ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشته باشند. به صورت کلی چله‌کشی در گلیم یک کار حساس و تخصصی است و لازم است که حتما به تمامی نکات و فاکتورهای آن توجه شود در غیر این صورت بافت گلیم با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد و گلیم از کیفیت خوبی برخوردار نخواهد بود.