فرش طرح خشتی چیست؟

فرش‌ها از جمله محبوب‌ترین زیراندازها در سراسر جهان به شمار می‌روند و در انواع مختلفی همچون فرش ماشینی و دستبافت وجود دارند. فرش‌هایی که دارای طرح‌های اصیل ایرانی هستند همواره جذابیت بسیار زیادی برای افراد داشته‌اند و از جمله آنها می‌توان به فرش‌های اسلیمی، شاه‌عباسی، ماهی درهم، افشان، بته‌جقه، شکارگاه و … اشاره کرد. فرش‌های طرح خشتی از جمله معروف‌ترین و شناخته‌شده‌ترین فرش‌های ایرانی هستند که از ویژگی‌ها و مشخصات منحصربه‌فردی برخوردارند. در ادامه مطلب بررسی خواهد شد که فرش طرح خشتی چیست و از چه ویژگی‌هایی برخوردار است.

مشخصات فرش طرح خشتی چیست؟

با سفر به هر کشوری می‌توان نشانه‌های متعددی از فرهنگ، آداب، رسوم و تاریخ آن کشور در محصولات و صنایع دستی مختلف و … مشاهده کرد. کشور ایران یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان از نظر شعر، موسیقی، نقاشی، معماری، بافندگی، سفالگری، خوشنویسی، سنگتراشی و … است و صنعت فرش‌بافی آن با وجود جنگ‌ها و مشکلات مختلف در طول تاریخ همواره در بالاترین سطح ممکن حفظ شده است. اولین چیزی که بعد از شنیدن واژه خشت به ذهن می‌رسد خشت‌های گلی است که در گذشته در ساختمان‌سازی استفاده می‌شده است و در فرش طرح خشتی نیز می‌توان به همین سادگی و هندسه‌های معمولی اشاره کرد. اگر علاقمند به انواع فرش هستید سری به مقاله فرش پازیریک قدیمی ترین فرش جهان بزنید.

در این فرش‌ها از طرح‌های هندسی شبیه به خشت استفاده می‌شود و به اشکال مختلف کنار هم قرار داده خواهند شد و در اصل هر طرحی که از قرار گرفتن خشت‌ها در کنار هم ساخته شوند طرح خشتی نامیده خواهد شد. امروزه از طرح‌های اصیل ایرانی علاوه بر فرش‌های دستبافت در فرش‌های ماشینی نیز استفاده می‌شود و با مطالعه تاریخ تاریخچه فرش ماشینی در ایران می‌توان به اهمیت طرح‌های ایرانی در این صنعت پی برد.

انواع فرش طرح خشتی

فرش‌های طرح خشتی همانند انواع فرش‌های دیگر می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلف به انواع مختلفی تقسیم شوند. داخل هر کدام از قاب‌های فرش می‌توان شاهد نقش‌های متنوعی بود و حتی خود قاب‌ها نیز می‌توانند از نظر نقش و نگار و شکل باهم متفاوت باشند. تعدادی از قاب‌های هندسی به شکلی منظم و تعدادی نیز به شکل غیر منظم در کنار هم چیده می‌شوند. از جمله معروف‌ترین قاب‌های طرح خشتی می‌توان به مواردی همچون طرح خشت قاب قرآنی، طرح خشت قاب اسلیمی، طرح خشت قاب بختیاری و … اشاره کرد.

از نظر نحوه بافت نیز این فرش‌ها می‌توانند هم به شکل فرش‌های دستبافت و هم به شکل فرش‌های ماشینی وجود داشته باشند و همین امر موجب شده است که این فرش‌ها از نظر تعداد تراکم و شانه نیز متفاوت باشند و از فرش‌های 500 شانه تا 1500 شانه را پوشش می‌دهند. در مقاله دیگر با عنوان چله فرش می‌توان اطلاعات جامع و کاملی از چله فرش و اهمیت آن به دست آورد.

ویژگی‌های انواع فرش طرح خشتی

همان‌طور که گفته شد فرش‌های طرح خشتی همانند انواع فرش‌های دیگر می‌توانند ویژگی‌ها و مشخصات قابل‌توجهی داشته باشند. شناسایی این فرش‌ها برخلاف بسیاری از فرش‌های طرح ایرانی دیگر که لچک و ترنج فرش به سختی تشخیص داده می‌شود بسیار راحت است چرا که طرح‌های هندسی خشتی شکل آن کاملاً واضح است. از مهم‌ترین ویژگی‌های دیگر این فرش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• داخل خشت‌های قالی نقش و نگارهای زیبایی وجود دارد که می‌توان از طرح‌های دیگر فرش ایرانی مانند طرح افشان، طرح اسلیمی، طرح گلدانی، بته‌جقه، درختی، ختایی، گل و شاخه‌ها، پرنده‌ها و حیوانات الهام بگیرد.
• بسیاری از این فرش‌ها تلفیقی از طرح‌های مدرن و سنتی بوده و زیبایی بی‌نظیری دارند.
• رایج‌ترین نقش و نگارهایی که امروزه در این فرش‌ها استفاده می‌شوند نقوش مدرن و مینیمال هستند.
• فرش‌های طرح خشتی دستبافت که در استان چهارمحال بختیاری بافته می‌شوند با نام قالی کیشتی نیز شناخته می‌شوند.
• طرح‌هایی که در بافت قالی طرح خشتی به کار می‌روند، نمادی از طراوت، شادابی، سر سبزی، جاودانی و برگرفته از عناصر طبیعی است.
• این فرش‌های از نظر تراکم می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند.

تفاوت فرش طرح خشتی ماشینی و دستباف

همان‌طور که گفته شد طرح خشتی محبوبیت بالایی در میان افراد دارد. به همین دلیل علاوه بر فرش‌های دستبافت در انواع فرش‌های ماشینی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله مهم‌ترین تفاوت‌های فرش طرح خشتی ماشینی و دستبافت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فرش‌های دستبافت در مقایسه با فرش‌های ماشینی از تنوع طرح کمتری برخوردارند.
• نقش و نگارهای فرش در فرش‌های دستبافت با تراکم کمتری نسبت به فرش ماشینی بافته خواهند شد.
• زیبایی نقش و نگار در فرش‌های ماشینی بیشتر از فرش‌های دستبافت است.
• فرش‌های دستبافت طرح خشتی که از ابریشم بافته شده و با تراکم بالایی تولید می‌شوند از زیبایی و جذابیت فوق‌العاده‌ای برخوردارند که قابل قیاس با فرش‌های ماشینی نیستند.
• این نوع فرش قیمت بسیار بیشتری نسبت به فرش‌های ماشینی دارند.
• فرش‌های ماشینی می‌توانند از انواع الیاف و مواد مختلفی تولید شوند در حالی که فرش‌های دستبافت با الیاف محدودی ساخته خواهند شد.

به صورت کلی می‌توان گفت اگرچه فرش‌های دستبافت می‌توانند از نظر جنس، کیفیت، اصالت و زیبایی کاملاً خاص و منحصربه‌فرد باشند اما امروزه فرش‌های ماشینی به سبب پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مدرن کاملاً به سطح فرش‌های دستبافت رسیده و حتی بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند. در مقاله‌ای تحت عنوان فرش ترکمن چیست نیز می‌توان اطلاعات مناسبی از انواع فرش‌های ترکمن و ویژگی‌های آن به دست آورد که در حقیقت یکی از فرش‌های دستبافت اصیل و با سابقه ایرانی است.

فرش خشتی برای کجا مناسب است؟

در سال‌های اخیر تنوع و تعدد فرش‌های ماشینی و دستبافت به گونه‌ای بوده است که انتخاب یک فرش با طرح و نقشی خاص می‌تواند چالش‌های بسیار زیادی برای افراد ایجاد کند. فرش می‌تواند نقش زیادی در دکوراسیون منازل و حتی روحیات افراد داشته باشد. به همین دلیل توجه به نکات و فاکتورهای مختلف در زمان خرید اهمیت بالایی دارد. امروزه افراد می‌توانند از ایده‌های متعددی برای دکوراسیون و تزئین داخلی منازل خود استفاده کنند. استفاده از فرش خشتی و سایر طرح‌های دیگر می‌تواند کاملاً سلیقه‌ای باشد. بنابراین نمی‌توان به افراد ایراد گرفت که چرا از فرش خشتی در هال، اتاق، پذیرایی و … استفاده کرده‌اند.

استفاده از فرش خشتی می‌تواند در صورت توجه به رنگ دیوارها، نوع دکوراسیون، نوع و رنگ مبلمان، نورپردازی منزل و … جذابیت‌های خاص خود را داشته باشد. هرچند انتخاب و خرید فرش امری کاملاً سلیقه‌ای است اما افراد می‌توانند با دریافت مشاوره از کارشناسان قالیشویی در تهران و سایر شهرها در انتخاب فرش‌ها و نحوه و مکان استفاده از آنها بهترین و مناسب‌ترین انتخاب را داشته باشند.

جمع‌بندی نهایی

در پاسخ به این سؤال که فرش طرح خشتی چیست باید گفت این فرش نوعی از فرش‌های اصیل ایرانی است که در آن از طرح‌های هندسی شبیه به خشت به صورت منظم و نامنظم استفاده شده است. این نوع فرش، می‌تواند انواع مختلفی از نظر بافت، تعداد تراکم، شکل و نقش، رنگ و … داشته باشد. این فرش‌ها از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار بوده و می‌توانند در بخش‌های مختلف منزل مورد استفاده قرار بگیرند.