هنر فرش بافی قدمتی به درازای تاریخ دارد و در کشور ایران نیز از قدیمیترین صنایع و هنرها به شمار می‌رود. در گذشته هر بافته شده‌ای که برای کف محیطی استفاده می‌شود را می‌توان فرش نامید به همین دلیل است که برخی افراد هنوز فرش و قالی را معادل هم در نظر می‌گیرند در حالی که فرش‌ها می‌توانند تفاوت‌های زیادی با قالی داشته باشند. تفاوت فرش و قالی می‌تواند در نحوه بافت، نوع الیاف، کاربردها، طرح و نقش و … باشد و هر کدام قیمت‌های متفاوتی داشته باشند. در حقیقت فرش و قالی می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی تقسیم‌بندی شوند و با هم متفاوت هستند. در ادامه مطلب به بررسی تفاوت‌های اصلی فرش و قالی پرداخته می‌شود.
فرق فرش و قالی
در حقیقت می‌توان گفت قالی به نوعی از فرش‌ها گفته می‌شوند که از ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و مشخصات منحصربه‌فردی برخوردار هستند. مهم‌ترین فرق و تفاوت فرش و قالی به شرح زیر می‌باشند:
- برخلاف فرش‌ها قالی باید یکرو باشد.
- قالی‌ها برخلاف فرش‌ها که سطح صاف و یکدست دارند دارای پرز هستند.
- تار و پود قالی‌های به‌راحتی قابل مشاهده است در حالی که در فرش‌ها مشخص نیست.
در حقیقت می‌توان گفت هر قالی یک نوع فرش است اما هر فرشی نمی‌تواند قالی باشد. فرش و قالی هر کدام در برهه خاصی از تاریخ معرفی شده و مورد استفاده قرار گرفته‌اند و امروزه با پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مختلف تغییرات زیادی از نظر نوع، اندازه، الیاف، نحوه بافت و … پیدا کرده‌اند.
قدمت فرش‌ها به چند هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد درحالی که قالی از دوران هخامنشیان تولید و مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در اصل هر چیزی که بتوان بر روی زمین پهن کرد نوعی فرش است که می‌تواند شامل قالی، حصیر، زیرانداز، گلیم، جاجیم و … باشد.
انواع فرش
همانطور که گفته شد پیشرفت علوم مختلف و تکنولوژی‌های روز دنیا باعث شده است که انواع مختلفی از فرش‌ها در دسترس مردم قرار داشته باشند و بر اساس فاکتورهای مختلفی تقسیم‌بندی شوند.
- از نظر نحوه تولید فرش‌ها می‌توانند به انواع فرش ماشینی و انواع فرش‌های دستی تقسیم شوند و همانگونه که از نام آنها پیدا است فرش‌های ماشینی توسط دستگاه‌ها و تجهیزات ماشینی ساخته شده در حالی که در تولید فرش‌های دستبافت هیچ دستگاهی دخالت ندارد.
- از نظر جنس نیز فرش‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. معمولاً فرش‌های ماشینی می‌توانند از جنس‌های مختلفی همچون پلی اکریلیک، پلی‌استر، پلاستیک، نایلون و … همچنین انواع الیاف‌های بازیافتی مانند استات، تنسل، مدال و … تولید شوند در حالی که فرش‌های دستبافت می‌توانند از انواع مواد معدنی (مانند آزبست)، مواد حیوانی (مانند مو، ابریشم، پشم و …) و مواد گیاهی (مانند کتان، کنف، پنبه و …) تولید شوند.
- از نظر سایز و اندازه نیز فرش‌ها می‌توانند در انواع اندازه‌ها و اشکال مختلف وجود داشته باشند اما رایج‌ترین سایز فرش‌ها شامل فرش‌های 6 متری، فرش‌های 9 متری و فرش‌های 12 متری هستند و مصرف‌کنندگان می‌توانند علاوه بر انتخاب بر اساس جنس و می‌توانند انتخاب سایز فرش را نیز داشته باشند.
- از نظر طرح نیز فرش‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. خوشبختانه امروزه فرش‌ها دارای طرح و نقش‌های بسیار زیادی هستند و افراد می‌توانند مطابق با سلیقه خود از هر کدام از این طرح و نقش‌ها استفاده کنند.
- فاکتورهای دیگری همچون نوع چله‌کشی، تعداد شانه و تراکم فرش و … نیز می‌توانند در تقسیم‌بندی و تفاوت فرش و قالی مؤثر باشند.
انواع قالی
قالی‌ها نیز همانند فرش‌ها می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلف به انواع مختلفی تقسیم شوند و هر کدام از آنها کاربردهای متفاوتی داشته باشند. تولید قالی هم مانند فرش امروزه تغییرات زیادی داشته و تفاوت فرش و قالی به سختی قابل تشخیص خواهد بود. همانطور که گفته شد قالی‌ها در حقیقت نوعی فرش هستند با این تفاوت که دارای پرز می‌باشند.
از نظر اندازه و سایز قالی‌ها انواع مختلفی دارند و همانند فرش‌ها می‌توانند در اندازه‌های 6 متری، 9 متری، 12 متری و … و حتی در شکل‌های هندسی مختلف با اندازه‌های متفاوت تولید شوند.
- قالی‌ها نیز از نظر نوه تولید می‌توانند به دو دسته دستبافت و ماشینی تقسیم شوند.
- از نظر جنس الیاف نیز قالی‌ها در انواع مختلفی همچون قالی‌های پشمی، قالی‌های نخی و … دارند.
- انواع قالی از نظر نسبت به جنس بافت شامل قالی‌های تمام پشم، قالی‌های چله پشم، قالی‌های تمام ابریشم، قالی کف ابریشم، قالی گل ابریشم و … هستند.
نکات نگهداری از فرش و قالی
هر کدام از انواع فرش‌ها و قالی‌ها می‌توانند ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته باشند و در محیط‌های مختلفی مورد استفاده قرار بگیرند. نگهداری از فرش و قالی اهمیت بسیار زیادی در افزایش طول عمر آنها دارد. مهم‌ترین نکات در نگهداری از این ارکان جارو کردن مستمر و تمیز کردن مداوم، استفاده از روفرشی، عدم قرار دادن مستقیم در معرض نور خورشید، استفاده از مواد شوینده مناسب برای شستن آنها و … هستند. محافظت شستشوی فرش ابریشم و سایر فرش‌ها و قالی‌ها باعث می‌شود که عمر آنها افزایش یافته و کمتر دچار آسیب و خسارت شوند.
تفاوت فرش و قالی در نوع شستشو
همانطور که گفته شد فرش‌ها و قالی‌ها دارای انواع مختلفی از نظر جنس، روش تولید، نوع الیاف، اندازه و … هستند و می‌توانند ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته باشند به همین دلیل روش شستشوی هر کدام از آنها نیز متفاوت خواهد بود. برای شستن فرش و قالی‌ها می‌توان هم از روش‌های سنتی و هم از روش‌های مدرن استفاده کرد که هر کدام مزایای خاص خود را دارند. به صورت کلی بهترین روش برای شستشوی انواع فرش و قالی استفاده از خدمات قالیشویی در تهران و سایر نقاط است. شرکت‌های قالیشویی می‌توانند از روش‌ها، مواد و تجهیزات مختلف برای شستن فرش‌ها استفاده کرده و در صورت آسیب دیدن آنها را تعمیر و ترمیم کنند.
جمع‌بندی نهایی
امروزه مردم از انواع زیراندازهای مختلفی همچون فرش‌ها، زیلو، حصری، قالی، گلیم، جاجیم و … استفاده می‌کنند. به صورت کلی می‌توان به تمامی این زیراندازها که می‌توانند کف ساختمان را پوشش بدهند واژه فرش را اطلاق کرد. قالی در اصل نوعی فرش است که مهم‌ترین تفاوت آن با فرش‌ها داشتن پرز، یکرو بودن و مشخص بودن واضح تار و پود آن است. بهترین روش برای شستشوی انواع فرش‌ها و قالی‌ها استفاده از خدمات شرکت‌های قالیشویی است و قیمت قالیشویی نیز می‌تواند با توجه به نوع فرش یا قالی، میزان آلودگی، نوع خسارت‌ها، مواد شوینده و … متفاوت باشد.
عالی