شستشوی فرش های دستباف، ماشینی و ابریشمی: تفاوت ها و نکات

اگر حدود 100 سال اخیر صنعت طراحی دکوراسیون داخلی را مورد بررسی قرار دهید، به این نتیجه خواهید رسید که هر بخشی از فضای منزل که دچار تغییر شود، فرش از آن حذف نخواهد شد. فرش برای مردم ایران یک المان ضروری و ماندگار است و با مد دچار تغییر نخواهد شد. این موضوع شاید باعث شود که نسبت به مراقبت از فرش‌ها مسئولانه‌تر برخورد کنید زیرا نیاز به فرش در منزل، یک نیاز دائمی است.

شستشوی فرش های دستباف، ماشینی و ابریشمی، یکی از جنبه‌های مراقبت از فرش است زیرا فرش در صورتی که با وجود آلودگی‌های روی آن تمیز نشود، به مرور هم از نظر ظاهری و هم از نظر کیفیت بافت دچار مشکل خواهد شد. در این مقاله قصد داریم به مقایسه تکنیک‌های شستشوی فرش های دستباف، ماشینی و ابریشمی بپردازیم و تفاوت‌های مربوط به شستشوی این سه نوع فرش را بررسی کنیم. اگر شما هم قصد دارید به بهترین شکل و با کمترین آسیب ممکن بافت فرش خود را تمیز کنید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

چرا شناخت تفاوت شستشوی فرش های دستباف، ماشینی و ابریشمی مهم است؟

تفاوت شستشوی فرش های دستباف، ماشینی و ابریشمی ریشه در قیمت و ارزش این نوع فرش دارد. فرش‌های ماشینی، با وجود قیمت نجومی امروزشان که احتمالا هر خریداری را متعجب می‌کند، ارزان‌ترین نوع فرش‌ها هستند. این نوع از فرش در کارخانه‌های بافت فرش و به وسیله دستگاه بافته می‌شود. در مقایسه با سایر فرش‌ها، فرش ماشینی کالایی کاملا تجاری است و صرفا برای پوشاندن کف منزل و ایجاد جلوه دکوراتیو به کار گرفته می‌شود. اگر بخواهیم یک پله بالاتر برویم، فرش‌های ابریشمی را خواهیم یافت که با وجود بافت ماشینی، جنس بسیار نرم‌تر و جلوه به مراتب بیشتری دارند. ابریشم نوع ارزشمندی از نخ اولیه بافت فرش است که همین موضوع، ارزش فرش ابریشمی را نیز در مقایسه با فرش ماشینی افزایش می‌دهد.

ارزشمندترین نوع فرش اما فرش دستباف است. فرش دستباف یک اثر هنری تلقی می‌شود که ماه‌ها زمان بافندگان را گرفته و تلفیقی طبیعی و انسانی از رنگ‌ها و نقش‌ها را شکل داده است. ارزش فرش دستباف در مقایسه با فرش‌های ابریشمی نیز به مراتب بیشتر است زیرا این نوع فرش فراتر از آن که یک کفپوش باشد، یک تابلوی نقاشی به شمار می‌رود.

همانطور که از نظر قیمت فرش دستباف از فرش ابریشمی و فرش ابریشمی از فرش ماشینی گران‌تر است، نیاز به مراقبت و انجام اصولی فرآیند شستشو نیز در فرش دستباف بیشتر و در فرش ماشینی کمتر خواهد بود. به همین دلیل است که بهترین قالیشویی ها بین فرآیند نحوه شستن فرش دستباف، ماشینی و ابریشمی تفاوت قائل می‌شوند تا احتمال بروز آسیب برای فرش در حین فرآیند شستشو را بسته به ارزش فرش کاهش بدهند.

برای اینکه به صورت دقیق با تفاوت شستشوی فرش های دستباف، ماشینی و ابریشمی آشنا بشویم، در ادامه به توضیح خلاصه فرآیند شستشوی هر یک از انواع فرش خواهیم پرداخت تا علاوه بر شناسایی تفاوت‌های کلی، جزئیات متفاوت بین شستشوی این سه نوع فرش را نیز بهتر بشناسیم.

تفاوت شستشوی فرش های دستباف، ماشینی و ابریشمی

اکنون که اهمیت شناخت تفاوت‌های شستن انواع قالی را درک کردیم، وقت آن رسیده که مقایسه روش‌های شستشوی هر نوع فرش را شروع کنیم. در ابتدا این موضوع را در مورد فرش ماشینی بیان می‌کنیم و سپس به سراغ دیگر انواع فرش خواهیم رفت.

نحوه شستن فرش ماشینی

روش‌های متفاوتی برای شستن فرش ماشینی وجود دارد که هر قالیشویی بسته به نیاز مشتری و ابزاری که در اختیار دارد یک روش را انتخاب می‌کند. امروزه و با پیشرفت تکنولوژی شستشوی فرش و به بازار آمدن دستگاه‌های مختلف، شستشوی فرش ماشینی به روش زیر متداول‌تر است:

در اولین مرحله فرش خاک‌گیری می‌شود. این مرحله را به وسیله جاروبرقی، تکاندن فرش یا استفاده از جاروهای دستی تمیز می‌توان انجام داد.

مرحله دوم، آماده کردن ماده شوینده است. از مواد مختلفی می‌توان برای شستشوی فرش ماشینی کمک گرفت که شامپو فرش رقیق شده با آب یکی از کاربردی‌ترین مواد به شمار می‌رود. بر اساس توضیحات مندرج روی شامپو فرش، محلول شوینده فرش آماده می‌شود.
فرش به صورت کامل به مواد شوینده آغشته می‌شود. این کار را برای فرش ماشینی می‌توانیم با دست و اسفنج یا به وسیله دستگاه‌های شوینده فرش انجام دهیم که به کمک برس‌های چرخان، مواد شوینده را به عمیق‌ترین نقاط فرش هم می‌رسانند.

پس از رساندن ماده شوینده به فرش، آب با فشار متوسط روی فرش ریخته می‌شود تا کف ناشی از مواد شوینده را به صورت کامل از روی فرش پاک کند. معمولا برای فرش ماشینی از فشارهای بالاتر آب استفاده می‌شود اما نباید در این مورد زیاده‌ روی کرد زیرا قدرت فشار بالای آب می‌تواند آسیب جدی به بافت فرش برساند.

آخرین مرحله، خشک کردن فرش ماشینی است. این مرحله در قالیشویی‌ها با روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. مثلا ممکن است یک قالیشویی شرق تهران این کار را با قرار دادن فرش در مقابل نور خورشید انجام دهد اما یک قالیشویی دیگر برای خشک کردن فرش از دستگاه خشک‌کن سریع کمک بگیرد.

نحوه شستن فرش ابریشمی

نخ ابریشم زمانی که برای بافت قالی به کار گرفته می‌شود، ظرافت بیشتری برای قالی به ارمغان می‌آورد. داشتن یک فرش با نرمی و ظرافت بالا معمولا نکته مثبتی است اما طرف دیگر این نکته مثبت، نیاز به مراقبت بیشتر در هنگام شستشو می‌باشد. برای شستن فرش ابریشمی، معمولا مراحل زیر دنبال می‌شود:

اولین مرحله، بررسی دلیل شستشوی فرش است. بسیاری از افراد با بروز یک لکه کوچک تصمیم می‌گیرند فرش را به قالیشویی تحویل بدهند اما در واقعیت، حتی بهترین قالیشویی تهران هم با شستشوی فرش، از عمر مفید آن خواهد کاست. بنابراین توصیه می‌شود برای از بین بردن لکه‌های روی فرش، به وسیله ماده شوینده مناسب، خودتان لکه‌ها را از بین ببرید. با این کار علاوه بر محافظت از الیاف، هزینه شستشوی فرش را نیز کاهش داده‌اید.

مرحله دوم، مشابه با مراحل شستشوی فرش ماشینی، خاک‌گیری فرش است. معمولا برای کاهش آسیب بافت فرش، از جاروبرقی برای این کار استفاده می‌شود زیرا جاروهای دستی با الیاف تیزی که دارند، ممکن است به تار و پود فرش آسیب جدی وارد کنند. این کار را به وسیله تکاندن فرش با ضربات مستقیم چوب هم می‌توانید انجام بدهید اما مراقب باشید که شدت ضربات را خیلی بالا نبرید!

پس از اتمام خاک‌گیری، ماده شوینده متناسب با فرش ابریشمی تهیه شده و فرش به صورت دستی و با برس نرم یا اسفنج به این ماده آغشته می‌شود. استفاده از دستگاه‌های شستشوی فرش ممکن است الیاف فرش را از بین ببرند. بنابراین، انجام دستی کار به مراتب ایمن‌تر خواهد بود.

شستشوی فرش ابریشمی باید در جهت خواب الیاف فرش باشد تا کمترین آسیب به فرش وارد شود.

بعد از تمیز کردن فرش با ماده شوینده، باید فشار مناسب آب را فراهم کرده و آبکشی را شروع کنید. آبکشی نیز باید در جهت خواب فرش باشد و به وسیله پاروهای سبک پلاستیکی یا نم‌گیرهای برقی انجام شود.
پس از اتمام شستشو، فرش باید به هر روشی که ممکن است خشک شود تا بوی نم آن از بین برود.

نحوه شستن فرش دستباف

آخرین قطعه از پازل تفاوت شستشوی فرش های دستباف، ماشینی و ابریشمی، بررسی کلی مراحل شستشوی فرش دستباف است. برای شستشوی فرش دستباف که نیاز به دقت و توجه ویژه قالیشویی دارد، مراحل زیر طی می‌شود:
در صورتی که مشکل فرش محدود به چند لکه باشد، لکه‌گیری فرش با شوینده کم‌خطر انجام می‌شود.

خاک‌گیری فرش به وسیله جاروبرقی یا برس نرم انجام شده و گرد و غبار فرش به صورت کامل گرفته می‌شود.

در این مرحله، تست رنگ انجام می‌شود تا مطمئن قالیشویی مطمئن شود شستشوی فرش منجر به آسیب دیدن بافت رنگی فرش نخواهد شد. برای این کار، بخش کوچکی از فرش را با آب و ماده شوینده شستشو می‌دهیم و در صورتی تشخیص مقاومت فرش در برابر شوینده، کل فرش را به ترکیب پاک‌کننده آغشته می‌نماییم.

برای شستشوی فرش دستباف از شوینده‌های مخصوص که فرم رقیق‌تر و خاصیت تهاجمی کمتری دارد استفاده می‌شود.

فرش پس از کف‌آلود شدن با ماده شوینده، به وسیله آب ولرم با فشار مناسب شستشو داده می‌شود تا تمام کف موجود روی فرش از بین برود.

نهایتا فرش در سایه و به دور از نور خورشید قرار می‌گیرد تا تمام رطوبت آن خارج گردد و بوی نم روی فرش باقی نماند.

خلاصه مهم‌ترین تفاوت‌های شستشوی فرش دستباف، ماشینی و ابریشمی

با توجه به آنچه گفتیم، تفاوت‌های زیر را می‌توانیم بین روش شستشوی انواع فرش بیان نماییم:

تمیز کردن فرش ماشینی می‌تواند با جاروی دستی هم انجام شود اما برای فرش ابریشم و دستباف بهتر است از جاربرقی استفاده شود.

شوینده مورد استفاده برای هر نوع فرش فرمولاسیون خاص خود را دارد و نمی‌توان برای شستن فرش دستباف از شامپو فرش ماشینی استفاده کرد.

شستشوی فرش ابریشمی و دستباف باید در جهت خواب الیاف فرش باشد اما برای فرش ماشینی این نکته اهمیت چندانی ندارد.

بیشتر مراحل شستشوی فرش ابریشمی و دستباف با دست انجام می‌شود اما مراحل شستشوی فرش ماشینی را می‌توانیم به وسیله دستگاه‌های خودکار نیز انجام دهیم.