بید فرش یکی از مشهورترین حشرات آسیب‌زا به فرش است. بید فرش اغلب به فرش‌های دستباف و دارای الیاف طبیعی پشمی حمله می‌کند. با این وجود در برخی موارد دیده شده که فرش‌های ماشینی دارای پشم در الیاف خود نیز از گزند این حشره فرش خوار در امان نیستند. میزان آسیب به فرش‌ها نیز می‌تواند از کم تا زیاد متفاوت باشد.
با این حال معمولا یک فرش آسیب دیده، چه کم و چه زیاد، دیگر ارزشمندی قبلی را ندارد. بنابراین اگر تعداد فرش‌های دستباف خانه شما زیاد است؛ و یا اگر تعدادی فرش را در انباری نگهداری می‌کنید؛ بهتر است نکاتی را برای مراقبت و محافظت از آنها در مقابل بید در نظر بگیرید. بر این اساس در این نوشته علاوه بر آشنایی با این حشره و مسائل مرتبط با آن، بهترین راهکارهای از بن بردن بید فرش را نیز می‌آموزید.
بید فرش چیست؟
بید فرش که در زبان لاتین آن را با نام Beetle می‌شناسند؛ یکی از حشرات فرش خوار معروف است. این حشره در سن بلوغ دارای بال است. با این وجود کمتر کسی پرواز بیدها را دیده است. در مقابل آنها علاقه زیادی به زاد و ولد سریع دارند. در واقع این بیدها نیستند که به فرش شما حمله می‌کنند. بلکه لاروهای آنها از فرش‌ها به عنوان منبع تغذیه بهره می‌برند. بطور دقیق‌تر باید گفت بید بالغ توانایی هضم پروتئین‌ها و کراتین موجود در الیاف پشمی فرش را ندارند.
بنابراین تمایلی نیز به خوردن آن ندارند. با این حال کار آنها تخم‌گذاری در لابه‌لای فرش‌هاست. مرطوب و تاریک بودن فضای فرش، نیز مهم‌ترین دلیل مساعد شدن این فضا برای تخم‌گذاری بیدها است. همچنین بهترین منبع تغذیه لاروهای آنها، الیاف پشمی فرش است. در نتیجه این فرآیند تخم‌گذاری سریع و متوالی بید فرش است که موجب آسیب دیدن فرش می‌شود.
نشانه خرابی فرش توسط بید
حشرات فرش خوار گوناگون رویکردهای متفاوتی برای آسیب زدن به فرش دارند. در واقع هرکدام را فارغ از مشخصات ظاهری حشرات، می‌توان از روی روش آسیب زدن به فرش نیز شناسایی کرد. در نظر داشته باشید که اولین مرحله از بین بردن بید فرش اطمینان از این است که فرش شما واقعا توسط این حشره مورد حمله قرار گرفته است. چراکه حشرات دیگری مانند سوسک بالغ رنگی، سوسک فرش و پروانه فرش نیز وجود دارند؛ که هریک به شکلی متفاوت به آنها آسیب زده و از سویی روش از بین بردن آنها نیز گاهی متفاوت است.
با این توضیحات بسیار مهم است که بدانید بید فرش اغلب به فرش‌های دارای الیاف پشمی حمله می‌کند. همچنین سبک آسیب زدن به آن ایجاد نقاط سکه‌ای ریز و درشت بر روی فرش است. البته این نقاط وقتی آسیب به اوج می‌رسد دیده می‌شوند. بنابراین باید به دنبال نشانه‌های دیگری نیز باشید. الیاف فرش‌های بید زده حالتی خرد شده می‌گیرند. به عبارتی پشم مناطق آسیب دیده حالتی خرد شده گرفته و با دست کشیدن روی آن منطقه در دست می‌مانند. در واقع پشم هنوز سر جای خود قرار دارد؛ اما دیگر استحکام قبلی را نداشته و به راحتی از هم گسسته می‌شود.
اگر فرش شما دچار چنین مشکلاتی است؛ احتمالا این حشره کار خود را آغاز کرده و باید به فکر از بین بردن بید فرش باشید. البته در نظر بگیرید که در کنار روش‌های حذف بید فرش بهتر است از همان ابتدا روش‌های مراقبت از فرش در مقابل این حشره را نیز اجرا کنید.
جلوگیری از حمله بید فرش
گاهی روش‌های از بین بردن بید فرش با روش‌های جلوگیری از آن هم‌پوشانی دارد. بنابراین در این بخش از ذکر آنها خودداری می‌کنیم. اما فارغ از آنها می‌توان روش‌های جلوگیری از بیدها را در چهار اصل اساسی زیر خلاصه کرد:
- کم کردن رطوبت : رطوبت مهم‌ترین عامل مطلوب کردن فضای زندگی برای بیدها است. بنابراین اگر می‌خواهید فرش شما فضای مناسبی برای رشد آنها نباشد؛ تا حد ممکن از ایجاد رطوبت در آنها جلوگیری کنید.
- کم کردن گرمای بیش از حد : محیط گرم نیز عامل مطلوب دیگری در بهبود فضای زندگی بیدها است. بنابراین اگر بتوانید فضای محل نگهداری فرش‌ها را خنک نگه دارید؛ احتمالا حمله بیدها را کاهش داده‌اید.
- وجود نور : تاریکی یکی دیگر از عوامل مطلوب برای زندگی بیدهاست. به همین دلیل فرش‌های قرار گرفته در محیط تاریک انبار، با احتمال بیشتری دچار بیدزدگی می‌شوند. بنابراین اگر به‌طور مقطعی فضای انباری را برای مدتی روشن کنید یا فرش‌ها را در معرض نور قرار دهید؛ احتمال آسیب دیدن فرش را کمتر خواهید کرد.
- بهداشت فرش : جاروبرقی کشیدن منظم فرش کمک می‌کند تا بار موجودات میکروسکوپی و لاروهای احتمالی در لابه‌لای آن کمتر شود.
بهترین روش‌های از بین بردن بید فرش
در این بخش شما را با بهترین روش‌های از بین بردن بید فرش آشنا می‌کنیم. همان‌طور که پیش از این نیز گفتیم از برخی از این روش‌ها می‌توانید علاوه بر حذف بیدها، برای جلوگیری از ایجاد کلونی آنها نیز استفاده کنید. نکته مهم دیگر اینکه از تعدادی از این روش‌ها می‌توان برای از بین بردن بید در سایر الیاف مانند کمد لباس‌ها نیز استفاده کرد.
چوب دارچین
چوب دارچین به دلیل بوی قوی خود، گزینه بسیار مناسبی برای جلوگیری از تشکیل کلونی بیدها است. در واقع دارچین نمی‌تواند روش از بین بردن بید فرش باشد. با این حال اگر هنوز بیدی وجود ندارد؛ می‌تواند گزینه مطمئن و کم خطری برای جلوگیری از ایجاد آنها باشد. همچنین مزیت دیگر دارچین این است که بوی مطلوبی دارد. بنابراین پخش بوی آن در خانه کمتر اذیت کننده است.
با این حال اگر نسبت به بوی آن حساس هستید؛ می‌توانید آن را به صورت بسته بندی شده نیز استفاده کنید. برای این کار کافی است چند چوب دارچین را در یک دستمال کاغذی پیچیده یا در یک کیسه پارچه‌ای بگذارید. به این صورت میزان خروج بو تا حدود زیادی کنترل می‌شود. سپس می‌توانید بسته آماده شده را در زیر فرش، جایی که کمتر محل عبور و مرور است قرار دهید.
برگ بو
برگ بو یکی دیگر از روش‌های گیاهی از بید بردن بید فرش است. جالب است بدانید که این روش تنها برای بیدها موثر نیست؛ و از آن می‌توان برای از بین بردن و دور کردن بسیاری از حشرات موذی دیگر نیز استفاده کرد. برگ بو را می‌توانید به صورت تازه خریداری کرده و خشک کنید. همچنین نمونه خشک شده آن را می‌توانید در اغلب عطاری‌ها بیابید.
به هر حال از برگ بوی خشک شده می‌توانید در هر فضای آلوده به بید و سایر حشرات استفاده کنید. به عنوان مثال می‌توانید آنها را در گلدان‌های خالی یا دارای گل مصنوعی ریخته و در چند نقطه خانه قرار دهید. نکته جالب اینکه رایحه قدرتمند و تند برگ بو، تنها فراری دادن بیدها نیست؛ بلکه می‌تواند آنها را از بین ببرد. با این حال این روش نیز مانند چوب دارچین، یک روش خانگی و کماکان ملایم محسوب شده، که در کنار بی‌خطر بودن برای ساکنین خانه، بیشتر به عنوانی روشی برای پیشگیری از گسترش بید فرش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سرکه
اگر با بوی سرکه مشکلی نداشته باشید؛ باید گفت این ماده یکی از مواد طبیعی موثر و همه‌کاره در خانه‌داری است. احتمالا از خواص سرکه برای تمیز کردن سطوح بارها شنیده‌اید؛ با این وجود شاید ندانید که استفاده از اسپری سرکه می‌تواند روش از بین بردن بید فرش نیز باشد.
برای استفاده از این ماده باید آن را با نسبت یک (سرکه) به دو (آب) با یک‌دیگر مخلوط کنید. سپس ماده حاصل را در اسپری ریخته و بر روی سطح و زیر فرش اسپری کرده و بگذارید خشک شود. البته در این زمینه توجه به نکاتی ضروری است. در درجه اول به دلیل بوی خاص سرکه، بهتر است از آن تنها در نقاط مشکوک به بیدزدگی استفاده کنید.
همچنین بهتر است ابتدا گوشه کوچکی از فرش را اسپری کنید؛ تا مطمئن شوید که ماده حاصل به رنگ فرش شما آسیب نمی‌زند. در نهایت اگر بعد از اسپری کردن از وجود بوی سرکه در فضای خانه راضی نیستید؛ تنها کافی است برای ساعاتی پنجره‌ها را باز بگذارید. بوی سرکه معمولا خیلی زود کم می‌شود.
میخک
میخک یکی دیگر از گیاهانی است که دارای خواص ضد بید است. در واقع درون گیاه میخک ماده‌ای با نام اوژنول وجود دارد. این ماده اثر مستقیمی در از بین بردن بید فرش دارد. خوبی استفاده از میخک بوی خوب و تا حدودی خنثی آن است. به همین دلیل عطر آن در خانه آزاردهنده نخواهد بود.
به هر طریق برای استفاده از میخک، تعدادی از آنها را در یک دستمال پارچه‌ای پیچیده و در زیر فرش قرار دهید. این کار از گسترش تعداد بیدها و ایجاد کلونی توسط آنها جلوگیری می‌کند. با این حال اگر می‌خواهید از میخک به روش فوری‌تر و برای از بین بردن کلونی لاروهای بید استفاده کنید؛ بهتر است روغن آن را در نظر داشته باشید. برای این کار نیز کافی است ده قطره روغن میخک را در 200 میلی‌لیتر آب حل کرده و محلول حاصل را بر روی نقاط مدنظر اسپری کنید.
روغن های معطر
اگر با بوی میخک و دارچین در فضای خانه راحت نیستید؛ تعدادی از روغن‌های معطر نیز خواص ضد بید دارند. به عنوان مثال روغن‌های اسطوخودوس، اکالیپتوس، آویشن و چریش نیز می‌توانند نقشی مشابه در دفع و از بین بردن بید فرش داشته باشند. روش از بین بردن بید فرش با این روغن‌ها نیز کماکان مشابه روغن میخک است. بنابراین برای این کار 10 قطره از روغن دلخواه را در 200 میلی لیتر آب ریخته و ماده حاصل را بر روی نقاط بید زده یا مشکوک بریزید. توجه کنید که نسبت اعلام شده حدودی، اما نسبتا دقیق است. با این حال هرگز از روغن بیشتری استفاده نکنید. چرا که ممکن است باعث ایجاد لکه روی فرش شما شود.
دمای بالا (سشوار)
اگرچه فضاهای گرم محل مناسبی برای رشد و نمود لاروهای بید هستند. اما وقتی بتوانید دمای محیط را از حدی بالاتر ببرید؛ بیدها از بین می‌روند. بنابراین یک روش خوب از بین بردن آنها، افزایش دمای فرش است. در این زمینه نیز بهترین کار استفاده از سشوار است. باد گرم سشوار به اندزاه‌ای گرم است که دمای بخش مورد نظر فرش را به بیش از 50 درجه سانتی‌گراد برساند. در مقابل آنقدر داغ نیست که موجب آسیب دیدن فرش شود. بنابراین اگر هیچ‌یک از روش‌های بالا جواب نداده و یا می‌خواهید به هر دلیلی از آنها استفاده کنید؛ می‌توانید روی باد گرم سشوار خود حساب کنید.
تنها نکته مهم اینکه برای انجام این کار باید حوصله کنید؛ و بخش به بخش فرش را به مرور جلو رفته و در هر بخش گرمای فرش را برای حداقل یک دقیقه در دمای 50 درجه حفظ کنید؛ تا مطمئن شوید که تمام لاروهای بید از بین رفته‌اند.
پیرتروئید
گاهی مطلوبیت فضا برای رشد و نمو بیدها به قدری بالاست و یا آنقدر کلونی آنها گسترده شده است؛ که استفاده از مواد خانگی مانند مواردی که پیش از این گفته شد؛ برای از بین بردن بیدها کاری از پیش نمی‌برد. بنابراین باید به سراغ سموم کشاورزی برویم. یکی از سموم محبوب برای از بین بردن حشرات مختلف از جمله بید، پیرتروئید است.
پیرتروئید که با نام لاتین Pyrethroid شناخته می‌شود؛ گزینه‌ای عالی برای حذف کامل و جدی بید از فرش است. نکته مهم و مثبت این سم این است که وجود آن در خانه و استشمام دوز محدود آن، برای انسان‌ها و حیوانات خانگی مضر نیست. بنابراین ریسک استفاده از آن در خانه بسیار کم است. با این وجود اگر بیدها با روش‌ها خانگی‌تر از بین نرفتند؛ به سراغ این سم بروید.
نفتالین
یکی دیگر از مواد شیمیایی موثر در از بین بردن بید فرش نفتالین است. قطعا نام این ماده مشهور را پیش از این نیز شنیده‌اید. از قدیم وقتی می‌خواستند فرش‌ها و هر گونه الیاف دیگر را برای مدتی طولانی انبار کنند؛ لابه‌لای آن نفتالین می‌گذاشتند؛ تا از شر حشرات مختلف در امان باشد.
نکته منفی در مورد نفتالین مضر بودن آن برای انسان است. بنابراین برای استفاده از آن باید گلوله‌های نفتالین را در کیسه پارچه‌ای سربسته قرار دهید. همچنین همان‌طور که گفته شد؛ استفاده از آن برای محیط‌های بسته، مانند انباری است. بنابراین نفتالین روش از بین بردن بید فرش در فضای اصلی خانه نیست. همچنین هر الیافی را که به کمک نفتالین از شر بید مراقبت کرده‌اید؛ پیش از استفاده مجدد، چند ساعتی در فضای باز بگذارید.
تله های چسبی
استفاده از تله‌های چسبی برای حذف یا کم کردن بسیاری از حشرات خانگی از جمله بیدها مفید است. تله‌های چسبی برگه‌هایی معمولا زرد رنگ و چسبناک هستند که می‌توان آنها را در گوشه‌های خانه و محل عبور و مرور حشرات قرار داد. سپس با عبور حشرات از روی آنها یا برخورد به آنها، در تله افتاده و سپس به همراه تله از خانه خارج می‌شوند.
همچنین جالب است بدانید که روش عملکرد تله‌های چسبی بر مبنای جذب حشرات با انتشار بوی ماده‌ای به نام فورمون است. از آنجا که حشرات به این بو علاقه دارند؛ به راحتی جذب این تله‌ها شده و در آن گیر می‌کنند.
قالیشویی
گاهی لاروهای بید از مقاومت بالایی برخوردار بوده و به این راحتی فضای فرش را ترک نمی‌کنند. این نکته نیز مهم است که در صورت عدم حذف کامل کلونی آن، هر لحظه امکان گسترش مجدد آنها و آسیب بیشتر به فرش وجود دارد. در این شرایط بهتر است فرش خود را به یک قالیشویی معتبر و حرفه‌ای بسپارید. چراکه شستشوی فرش‌ها توسط ماشین‌های اتوماتیک و استفاده از آب داغ و مواد شیمیایی مناسب در موسسات قالیشویی، تضمین‌کننده از بین بردن بید فرش شما خواهد بود.
