اموزش رنگ برداری فرش دستباف از مبتدی تا حرفه ای [کاملا کاربردی]

استفاده از اسیدها در رنگ برداری فرش نیازمند دقت و توجه به جزئیات زیادی است. در واقع دقت در تعیین دوز اسید، روش آماده سازی و اعمال آن بسیار مهم است. بنابراین برای انجام آن باید بیشترین میزان دقت را داشته باشید. در ادامه مواد موثره در این زمینه و روش استفاده از آنها را به‌طور خلاصه توضیح داده‌ایم.

نمک سولفات سدیم: از این نمک برای یک جور شدن رنگ استفاده می‌شود. بسته به میزان مورد نیاز (که به‌صورت تجربی و با توجه به وضعیت فرش مشخص می‌شود.) از این نمک با غلظت 5 تا 20 درصد می‌توان استفاده کرد. معمولا برای اثرگذاری این ماده باید حدودا یک ساعت صبر کنید.

پیریدین: این ماده را باید یک حلال نسبتا ضعیف دانست. با این حال برای بسیاری از موارد رنگ بری کفایت می‌کند. دقت کنید که پیریدین می‌تواند در حین کار بخار سمی ایجاد کرده و شما را مسموم کند. بنابراین از آن در فضای باز، یا در فضایی با تهویه مناسب و به‌طور کلی با رعایت موارد ایمنی استفاده کنید. به‌طور معمول برای رنگ بری فرش باید 1.5 لیتر پیریدین را در 100 لیتر آب حل کرد.

آمونیاک: استفاده از نیم لیتر آمونیاک در 100 لیتر آب، می‌تواند به عنوان یک ماده قلیایی قوی برای رنگ برداری فرش دستباف مورد استفاده قرار گیرد.

کربنات سدیم: در آموزش رنگ برداری فرش دستباف کربنات سدیم برای یک‌نواخت کردن رنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده را باید با غلظت 4 تا 8 درصدی و در دمای 40 درجه سانتی‌گراد مورد استفاده قرار داد. کربنات سدیم طی 20 دقیقه باعث یک‌نواخت شدن رنگ‌ها می‌شود.

نکته نهایی در استفاده از اسیدها در رنگ برداری فرش دستباف این است که پس از به کار بردن هر یک از آنها، باید با استفاده از یک اسید ضعیف، مثلا استیک رقیق شده، Ph فرش را به حالت خنثی بازگرداند.

رنگ برداری رنگ‌ های کرومی فرش

رنگ‌های کرومی، رنگ‌های متال کمپلکس یا سوپر میلینگ دارای مواد غیر یونی کامل هستند. از جمله این مواد می‌توان به uniraline w و arolun lw اشاره کرد. ای مواد در غلظت‌های مختلف می‌توانند در رنگ برداری رنگ‌های کرومی از فرش دستباف پشمی بسیار موثر باشند. به عنوان مثال استفاده از uniraline w با غلظت 4 تا 8 درصد، به علاوه 20 درصد نمک سولفات سدیم و 3 درصد اسید استیک، روشی خوب برای خارج کردن رنگ‌های کرومی از پشم است. همچنین استفاده از arolun lw به همراه 20 درصد نمک سولفات سدیم، در دمای جوش و Ph برابر با 5، می‌تواند در رنگ بری فرش دستباف از رنگ‌های متال کمپلکس موثر باشد.

بهترین روش‌ های رنگ برداری فرش دستباف

آموزش رنگ برداری فرش دستباف بیش از هرچیز بر مواد مناسب برای امر رنگبرداری استوار است. به همین دلیل نیز روش‌های انجام این کار نیز بر اساس نوع ماده انتخابی قابل دسته‌بندی است. در این بخش به‌طور خلاصه شما را با بهترین روش‌های رنگ برداری از فرش دستباف به کمک مواد مختلف آشنا می‌کنیم.

سود سوز آور یا کربنات دوسود

یکی از روش‌های معمول رنگبرداری استفاده از کربنات دوسود است. از این ماده با غلظت 1 الی 3 درصد استفاده می‌شود. برای این کار کربنات دوسود را روی فرش پاشیده و 5 الی 10 دقیقه به آن فرصت اثرگذاری می‌دهند. پس از این باید فرش را به مدت 20 الی 60 دقیقه شستشو داد؛ تا ماده موثره کربنات دوسود کاملا از فرش خارج شود. چراکه باقی ماندن این ماده در فرش می‌تواند اثرات نامطلوبی بر استحکام و کیفیت فرش بگذارد. این موضوع به‌خصوص در مورد فرش‌های پشمی جدی‌تر است. در واقع این ماده می‌تواند رشته‌های فرش را از هم باز کرده و آن را زبر کند. کاهش درخشش الیاف نیز از دیگر اثرات منفی این روش است. بنابراین شستشوی کامل پس از رنگ برداری فرش دستباف به این روش از اهمیت بالایی برخوردار است.

در آموزش رنگ برداری فرش دستباف برای شستشوی پس از به کار بردن سود سوزآور، از روش کلرینه کردن یا لس زدایی استفاده می‌شود. در این روش هیپوکلریت کلسیم را به میزان 40 تا 50 گرم در لیتر در حوضچه آب مخصوص می‌ریزند. سپس آن را به مدت یک شبانه روز رها کرده تا کاملا حل شود. سپس فرش رنگ برداری شده توسط سود سوزآور را در این حوضچه انداخته به مدت 5 الی 10 دقیقه می‌شویند. در یک روش فوری دیگر نیز می‌توان این ماده را به مقدار 200 الی 300 گرم بر لیتر در آب حل کرد و فرش را با آن به‌صورت فوری شستشو داد.

دی کرومات و اسید سولفوریک

ترکیب این دو ماده یکی دیگر از روش‌های موثر رنگبرداری است. در این روش اسید سولفوریک به عنوان یک کاتالیزور مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین به جای آن می‌توان از اسید اگزالیک نیز استفاده کرد. به هر طریق این ترکیب با نسبت 3 الی 6 درصدِ دی کرومات و 2 الی 6 درصدِ اسید سولفوریک مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان دقیق این نسبت‌ها کمی پیچیده و بر اساس وزن الیاف فرش باید تعیین شود. در نهایت ترکیب مدنظر را بر اساس وسعت و شدت رنگ برداری فرش دستباف، به مدت‌زمان لازم روی فرش اعمال می‌کنند.

فراموش نکنید که در رقیق کردن اسید با آب، باید اسید را به آرامی به آب اضافه کنید. برعکس انجام دادن این عمل، یعنی افزودن آب به اسید، می‌تواند موجب واکنش شدید آن و پاشیده شدن اسید به اطراف شود.

فرمالدئید و سولفوکسیلات

این مواد دارایی ویژگی احیاکننده هستند. همچنین بهتر است بدانید که از هیدرو سولفیت سدیم ضعیف‌تر و فعال‌تر هستند. برای استفاده از این مواد نیز باید آنها را با اسیدهایی مانند اسید فرمیک به عنوان کاتالیزور ترکیب کرد.

به‌طور کلی از فرمالدئید با نام تجاری Formosul در دوز 2 الی 4 درصد استفاده می‌شود. این میزان را می‌توان با 1.5 الی 2.5 درصد اسید فرمیک 85 درصد ترکیب کرد. سپس از آن در دمای جوش و به مدت 30 دقیقه استفاده نمود.

یکی دیگر از کاربردهای Formosul رنگ برداری فرش دستباف به صورت مجدد است. در واقع گاهی پس از رنگ برداری، رنگ دوباره با اکسیژن موجود در آب و هوا ترکیب شده و نمایان می‌شود. به این وضعیت اکسیداسیون می‌گویند. در این شرایط رنگ برداری مجدد با اسید سولفوریک و دی کرومات انجام می‌شود. سپس از Formosul برای تثبیت وضعیت استفاده می‌گردد.

سایر روش‌ ها

به جز موارد گفته شده روش‌ها و مواد متنوع دیگری نیز در آموزش رنگ برداری فرش دستباف مطرح می‌شود. در ادامه به‌طور خلاصه فهرستی از این مواد را لیست کرده‌ایم.

هیدروسولفیت سدیم: از این ماده عموما برای احیاکنندگی با قدرت در دمای پایین استفاده می‌شود.

کلر و ازن: این مواد در رنگ برداری رنگ‌های اسیدی و متال کمپلکس مورد استفاده هستند. البته به‌طور کلی قدرت ازن از کلر بیشتر است.

هیدروکلریک: رنگ برداری فرش دستباف با هیدروکلریک متداول نیست؛ با این حال برخی موسسه‌های قالی شویی در شرایط خاص از آن استفاده می‌کنند.

تولید فرش وینتیج به روش کلرینه کردن

گاهی رنگ برداری فرش دستباف با هدف طراحی فرش‌های وینتیج انجام می‌شود. در این شرایط از تکنیک کلرینه کردن استفاده می‌کنند. در این تکنیک و با هدف وینتیج کردن، معمولا محلول اسید سولفوریک را با 5 الی 10 گرم در لیتر هیپوکلریت ترکیب می‌کنند. سپس این ترکیب را به سلیقه و رویکرد طراح برای وینتیج کردن، روی سطح فرش می‌ریزند.

نکته مهم اینکه وینتیج کردن تنها به روش رنگ برداری انجام نمی‌شود. بلکه پس از این مرحله معمولا به کمک ماشین‌های پرداخت، پرز فرش را به شکلی مشابه فرش پا خورده برمی‌دارند. همچنین انداختن در زیر آفتاب و استفاده از رنگ‌های طبیعی مانند رنگ پوست گردو و انار در کهنه‌سازی فرش کاربرد دارد.

در نهایت فراموش نکنید که رنگ برداری فرش دستباف یک کار حساس و تخصصی است. به‌خصوص در مورد فرش‌های ابریشمی اشتباه در انجام این کار می‌توانند ضرر مادی بزرگی به همراه آورد. بنابراین معمولا بهترین کار برای رنگ برداری فرش، سپردن آن به متخصصین امر است.