قطعاً نگران فرش خانه هستید و اصلاً علاقه ندارید که این فرش‌های نفیس پوسیده شده و عوامل پنهانی آن را تهدید کنند. کوچکترین بی‌احتیاطی شما کافی است تا عوامل پوسیدگی انواع فرش دست به کار شوند و آن را به سرعت فرسوده کنند. اما قطعاً دست روی دست نمی‌گذارید و با شناسایی این عوامل جلوی فرسودگی فرش‌های خانه را می‌گیرید. ولی آیا به طور کامل عوامل پوسیدگی انواع فرش را می‌شناسید؟
عوامل زیادی ممکن است باعث پوسیدگی فرش‌های ارزشمند خانه شوند. رطوبت و نم را همه می‌شناسیم؛ اما آیا تا به حال به اثر مخرب نور خورشید و یا عوامل بیولوژیکی مانند بید، کپک و قارچ هم فکر کرده‌اید؟ و یا در مورد شوینده‌های نامناسب انواع فرش چقدر می‌دانید؟ مقابله با عوامل پوسیدگی انواع فرش از شستشوی اصولی آنها آغاز می‌شود. کافی است از خدمات قالیشویی حرفه‌ای استفاده کنید تا پس از شستشوی کامل، فرش‌های تمیز و دور از عوامل پوسیدگی انواع فرش را در اختیار داشته باشید. ولی بهتر است که با این عوامل هر چه بیشتر آشنا شوید.
عوامل محیطی پوسیدگی انواع فرش
آیا فرش شما در محیط مناسبی قرار گرفته است؟ و یا عوامل متعددی در محیط ماهیت آن را تهدید می‌کنند؟ عوالم محیطی به شرایط فیزیکی و اقلیمی محل قرارگیری فرش اشاره دارد که اگر کنترل نشوند، به آرامی باعث تخریب و پوسیدگی عمیق فرش خواهند شد. این عوامل محیطی معمولاً قابل کنترل هستند؛ اما غفلت از آنها باعث بروز خسارات جبران ناپذیر می‌شود. عواملی مانند:
رطوبت و نم
رطوبت و نم مهمترین عوامل پوسیدگی انواع فرش است. کافی است فرش ارزشمند خانه شما برای مدتی کوتاه در مجاور سطحی مرطوب قرار بگیرد تا پس از مدتی کوتاه بوی نا گرفته و حتی تمام بافت‌های نخی آن پوسیده شود. منشا این رطوبت نیز گوناگون است. رطوبت زمین یا دیوارها مانند طبقات همکف، زیرزمین بدون عایق رطوبتی اصلی‌ترین منشا است. زمانی که نم زمین به طور مستمر به پشت فرش نفوذ می‌کند.
حتی ریختن مایعات و خشک نکردن به موقع آنها زمینه ساز رطوبت و از عوامل پوسیدگی انواع فرش است. منشأ‌های بسیار جدی‌تری مانند آب‌گرفتگی در ساختمان و یا هوای همیشه مرطوب برخی شهرها مانند شهرهای ساحلی نیز در این رطوبت دائمی نقش دارند. رطوبت دائمی باعث پوسیدگی الیاف و چله فرش می‌شود. از طرفی زمینه کافی برای رشد کپک و قارچ را فراهم می‌کند و حتی ممکن است باعث تغییر رنگ و ایجاد لکه در فرش شود. بوی نامطبوع نیز از مشکلات فرش‌های نم‌دار است. تا جاییکه فرش به ظاهر زیبا و سالم خانه شما بوی گندیدگی و کپک می‌گیرد.
راهکارهای مقابله با رطوبت
همیشه برای مقابله با رطوبت آماده باشید. بهتر است از قرار دادن فرش‌ها در مکان‌های مستعد رطوبت مانند زیرزمین‌های عایق نشده خودداری کنید. حتماً از یک زیر فرش ضد رطوبت در صورت احتمال نفوذ رطوبت از کف استفاده کنید. هر نوع ریخته شدن مایعات بر روی سطح فرش‌ها را جدی بگیرید و بلافاصله برای خشک کردن اقدام کنید. اگر خانه شما در اقلیم با آب و هوای مرطوب قرار دارد، هرگز از دستگاه‌های رطوبت ساز استفاده نکنید. همچنین مرحله خشک کردن سریع فرش پس از شستشو را رعایت کنید. بهتر است از خدمات قالیشویی معتبر با امکانات خشک کن حرفه‌ای به وسیله باد گرم برای شستشوی فرش‌ها استفاده کنید.
نور خورشید
نور مستقیم و تابش تند خورشید از مهمترین و مخرب‌ترین عوامل پوسیدگی انواع فرش است. کافی است فرش‌های ارزشمند خانه را بدون دقت در مقابل تابش تند نور خورشید رها کنید تا رنگ‌های شاد و زنده آن محو شده و بافت فرش کاملاً شکننده شود. به دلایل مختلفی بافت فرش می‌تواند تحت تاثیر تابش تند آفتاب فرسوده شود. مانند زمانی که فرش‌ها را در کنار پنجره‌های آفتاب‌گیر بدون روفرشی پهن کرده‌اید و یا زمانی که پس از شستشوی فرش آنها را در مقابل تابش مستقیم آفتاب خشک می‌کنید. اما نور خورشید چگونه بافت فرش را می‌پوساند؟
اشعه ماورای بنفش (UV) موجود در نور خورشید به رنگدانه‌های فرش حمله کرده و باعث تجزیه آنها می‌شود. این امر باعث ظاهر سوخته و رنگ‌های محو شده خواهد شد.
اشعه UV حتی می‌تواند به ساختار مولکولی الیاف‌های فرش خصوصاً الیاف‌های طبیعی مانند پشم و یا ابریشم آسیب بزند. الیاف‌های آسیب دیده کاملاً خشک، شکننده و خیلی ضعیف می‌شوند.
راهکارهای مقابله با نور خورشید
نور خورشید به عنوان عوامل پوسیدگی انواع فرش را دست کم نگیرید. الیاف خشک و شکننده پس از تابش تند نور خورشید کاملاً ضعیف هستند. در این صورت فرش استحکام خود را از دست داده و با کوچکترین کشش پاره می‌شود. اما راهکارهای مقابله با نور خورشید خیلی ساده است. کافی است روی پنجره‌ها از پرده، کرکره و یا شیشه‌های دوجداره ضد UV نصب کنید. حتی می‌توانید از پهن کردن روفرشی از آنها در مقابل تابش مستقیم آفتاب محافظت کنید. بهتر است هر چند وقت یکبار نیز جهت یا مکان فرش‌های مقابل پنجره را عوض کنید. اما مهمترین نکته، جلوگیری از پوسیدگی فرش و خشک کردن فرش در مقابل تابش تند نور خورشید پس از شستشوی آن است. بهتر است از خدمات قالیشویی استفاده کنید که از جریان هوای گرم برای خشک کردن فرش‌ها استفاده می‌کند.
مطلب مرتبط: رفوی فرش پوسیده
حرارت و خشکی بیش از حد
حرارت زیاد و دائمی باعث خشک شدن و شکنندگی الیاف فرش می‌شود. همین حرارت دائمی که احتمالاً آن را دست کم می‌گیرید، می‌تواند از مهمترین عوامل پوسیدگی انواع فرش باشد. زمانی که فرش خانه را کاملاً در مجاورت رادیاتورها، شومینه و یا بخاری‌های پرتابل قرار می‌دهید. حتی گرمایش از کف کنترل نشده و یا باد گرم بیش از حد کولرهای گازی نیز عوامل تحریک کننده هستند. هر کدام از این منابع حرارتی حجم هوای گرم بسیار خشکی را تولید می‌کند. البته منظور ما این نیست که در خانه از وسایل گرمایشی استفاده نکنید؛ اما باید گرمای محیط داخل خانه را در حد مطلوب نگه دارید و از پهن کردن فرش‌ها در مجاورت وسایل گرمایشی خصوصا پرتابل اجتناب کنید. حرارت زیاد می‌تواند:
رطوبت طبیعی الیاف فرش را خشک کند. الیاف، انعطاف پذیری و استحکام خود را از دست می‌دهند.
با از دست رفتن رطوبت، الیاف فرش به شدت ترد و شکننده می‌شوند. پرزهای فرش به راحتی می‌شکنند و بافت فرش مستعد ترک خوردگی و پارگی است.
حرارت زیاد باعث ذوب شدن و تغییر شکل الیاف‌های مصنوعی مانند اکریلیک و یا پلی پروپیلن می‌شود.
راهکارهای مقابله با حرارت زیاد
حرارت زیاد خانه خصوصا مجاورت با وسایل گرمایشی شاید از مهمترین عوامل پوسیدگی انواع فرش باشند؛ اما به راحتی می‌توانید آنها را مدیریت کنید. مثلاً فرش‌ها را مستقیم در معرض منابع حرارتی قرار ندهید. بلکه حداقل آنها را در فاصله یک الی دو متری از بخاری، شومینه و یا رادیاتورها نصب کنید. همچنین در فصل سرد سال که از انواع وسایل گرمایشی استفاده می‌کنید و هوای خانه کاملاً خشک می‌شود، بهتر است از تجهیزات بخور (مرطوب کننده هوا) استفاده کنید. مانند قدیمی‌ها که همیشه یک کتری پر از آب داغ روی بخاری داشتند. این کار سطح رطوبت محیط خانه را حفظ می‌کند.
گرد و غبار و هوای آلوده
آلودگی هوا را دست کم نگیرید. حتی دود سیگار معلق در خانه پس از مدتی داخل بافت فرش نفوذ کرده و آن را می‌پوساند. دیگر خودتان در نظر داشته باشید که سایر آلاینده‌های شیمیایی موجود در هوا چه کارهای مخربی انجام می‌دهند. اما مخرب‌ترین عنصر آلودگی محیط همان ذرات ریز گرد و خاک یا شن و ماسه است که از طریق هوا وارد خانه می‌شوند.
ذرات شن و ماسه و حتی خاک درست مانند کاغذ سمباده زبر در لابلای الیاف فرش‌ها عمل می‌کنند. هر بار که از روی فرش تردد می‌کنید، الیاف فرش تحت تاثیر سایش ذرات ریز گرد و خاک قرار گرفته و سابیده می‌شوند. قاعدتاً با اصطلاح پاخوردگی فرش آشنا هستید. این پاخوردگی در واقع همین سایش دائمی الیاف فرش با ذرات ریز شن، ماسه و یا خاک است. از طرفی تجمع دود و یا آلودگی‌ها باعث تغییر رنگ کلی فرش و کدر شدن آن می‌شود.
راهکارهای مقابله با آلودگی هوا
برای جلوگیری از فرسایش آلودگی‌ها مانند گرد و خاک چاره‌ای جز جارو کشیدن منظم ندارید. باید هر هفته حداقل دو بار از جاروبرقی مناسبی برای زدودن گرد و خاک عمق فرش‌ها استفاده کنید. همچنین باید از ورود گرد و خاک و یا شن و ماسه به داخل خانه نیز جلوگیری کنید. قرار دادن یک پادری در ورودی خانه خیلی ساده است؛ اما جلوی حجم قابل توجه از آلودگی‌ها را می‌گیرد. البته اگر حجم آلودگی‌های فرش خیلی زیاد است، بهتر است که از خدمات بهترین قالیشویی تهران برای شستشوی عمیق فرش‌ها استفاده کنید. اما پس از پاکیزه شدن مراقب باشید که مجدداً آلودگی‌ها راهی به داخل فرش‌های گرانبهای خانه شما نداشته باشند.
عوامل بیولوژیکی (حیوانات و حشرات موذی) مخرب فرش
منظور از عوامل بیولوژیکی همان حشرات و حیوانات موذی است که اغلب در سکوت و دور از چشم عمل کرده و هر کدام از آنها در فهرست خطرناک‌ترین عوامل پوسیدگی انواع فرش هستند. این عوامل خیلی در فضا و کاملاً بی‌خبر کار خودشان را می‌کنند و زمانی متوجه حضور آنها هستید که آسیب قابل ملاحظه‌ای به فرش وارد کرده‌اند. البته شما آگاه‌تر از آن هستید که توسط این موجودات کوچک غافلگیر شوید. ولی کدام حشرات و یا حیوانات از عوامل پوسیدگی انواع فرش هستند؟
بید دشمن درجه یک فرش
بید نوعی حشره است که لارو آنها برای رشد به کراتین نیاز دارد. در واقع خود بید بالغ هیچ تهدیدی برای فرش نیست؛ اما اگر محیط فرش خانه شما را یک فضای ایده‌آل ببینند و در آنجا تخم‌ریزی کنند، قطعاً در آینده فاجعه‌ای در حال رخ دادن است. هزاران تخم بید تبدیل به لاروهایی می‌شوند که همگی آنها از الیاف فرش‌های طبیعی مانند ابریشم و یا پشم تغذیه خواهند کرد. الیاف طبیعی سرشار از پروتئین کراتین ساز هستند و عملاً به یک منبع غذایی بی‌پایان این لاروها تبدیل می‌شوند.
مکان‌های تاریک و فضاهای بسته مستعد بید زدگی است. بیدها عاشق مکان‌های تاریک، ساکت و دست نخورده هستند. از این رو زیر مبلمان، داخل کمد و حتی لبه‌های فرش که در آنجا جریان نور و هوا وجود ندارد، همگی فضاهای ایده‌آل تخم‌ریزی بید هستند. پس اگر فرش ارزشمند خانه را لول کرده و در کمد یا انباری نگهداری کنید، آیا از تهدید بیدها در امان هستید؟
اگر چه فرش‌ها با الیاف مصنوعی از تهدید بید در امان هستند؛ اما به یاد داشته باشید که لاروهای بید می‌توانند از الیاف کثیف مانند ذرات پوست مرده، عرق یا باقیمانده غذا در لابلای الیاف فرش نیز تغذیه کنند.
راهکار مقابله با بید زدگی فرش
لاروهای بید از سطح فرش شروع به خوردن پشم می‌کنند. بنابراین در سطح فرش و در مسیرهای کم تردد آن حفره‌هایی ایجاد می‌شود. حتی ظاهر شدن تارهای ابریشمی نازک در سطح فرش و یا پودرهای ریز فضولات لارو نشانه‌های جدی بید زدگی هستند. برای مقابله با بید زدگی چاره‌ای جز جاروکشی منظم و شستشوی دوره‌ای ندارید. شستشوی فرش باید کاملاً عمیق و با مواد شوینده مناسب برای از بین بردن لاروها باشد. همچنین اگر قصد انبار کردن فرش را دارید، حتماً از مواد نگهدارنده مانند نفتالین استفاده کنید.
سوسک فرش
سوسک فرش با دیگر سوسک‌هایی که می‌شناسید متفاوت است. این نوع سوسک خیلی کوچکتر و در عین حال خیلی مخرب است و می‌تواند به راحتی الیاف فرش را خورده و نابود کند. مانند بید مشکلی در خود سوسک‌های بالغ نیست؛ بلکه این لاروهای سوسک فرش هستند که علاوه بر پشم و یا ابریشم طبیعی می‌توانند برای الیاف‌های مصنوعی فرش نیز تهدید کننده باشند. لاروهای سوسک فرش از خود الیاف‌ها و یا مواد غذایی باقیمانده در میان الیاف‌های فرش تغذیه می‌کنند.
آسیب ناشی از سوسک فرش اغلب به شکل سوراخ‌های تمیز و منظم است. گویی با یک پانچ ریز سطح فرش را سوراخ کرده‌اند. لاروهای سوسک فرش در هنگام رشد چندین بار پوست اندازی می‌کنند. اگر پوسته‌های قهوه‌ای و خشن در اطراف مناطق آلوده فرش جستجو کردید، قاعدتاً با تهدید جدی سوسک فرش روبرو هستید. جارو کشیدن و شستشوی اصولی تنها راه مقابله با تهدید سوسک فرش است.
کپک و قارچ
کپک‌ها و قارچ‌ها مهمترین عامل پوسیدگی انواع فرش از نظر بیولوژیکی است. قارچ‌ها و حتی کپک‌ها آنزیم‌هایی ترشح می‌کنند که باعث تجزیه مواد آلی مانند سلولز پنبه و یا کراتین پشم می‌شود. همین عامل کافی است تا فرش‌های خانه آرام اما پیوسته فرسوده‌تر شوند. وجود لکه‌های رنگی مانند لکه‌های سیاه، سفید، سبز و حتی نارنجی روی سطح یا پشت فرش نشان دهنده رشد کپک یا قارچ است. حتی اگر این لکه‌ها را پیدا نکنید؛ اما فرش خانه شما بوی نامطبوع و ماندگاری گرفته است و یا بافت فرش سخت و شکننده شده است، باید به تهاجم توده‌های کپک یا قارچ شک کنید. اما این کپک‌ها و یا قارچ‌ها از کجا می‌آیند؟ برای رشد کپک یا قارچ سه عامل باید وجود داشته باشد.
- عامل اول: رطوبت، اصلی‌ترین شرط رشد کپک است. رطوبت زمین و یا ریختن مایعات، محیط فرش را مستعد رشد کپک می‌کند.
- عامل دوم: محیط‌های گرم خانگی مستعد رشد سریع کپک هستند. پس اگر رطوبتی به فرش نفوذ کرده و محیط خانه به اندازه کافی گرم باشد، احتمال رشد کپک زیاد است.
- عامل سوم: عدم گردش هوا مانند قرار دادن فرش در فضاهای بسته و راکت به رشد قارچ و کپک دامن می‌زند. پس اگر آبی روی فرش ریخته‌اید و محیط خانه به اندازه کافی گرم است و در عین حال فکری برای گردش هوا ندارید، قطعاً باید منتظر کپک و پوسیدگی فرش باشید.
راهکار جلوگیری از کپک و قارچ
جارو کشیدن منظم بهترین راهکار جلوگیری از رشد کپک و قارچ است. حتی شستشوی دوره‌ای و کاملاً عمیق نیز سودمند است. کافی است از خدمات قالیشویی تهران کاملا حرفه‌ای استفاده کنید تا دیگر نگران رشد کپک و قارچ نباشید. ولی در نهایت باید عوامل شکل‌گیری کپک یا قارچ را حذف کنید. کنترل رطوبت، جلوگیری از ریخته شدن آب و یا مایعات روی فرش، خشک کردن سریع و اصولی و دمای مطلوب محیط خانه از راهکارهای جلوگیری رشد کپک و قارچ هستند.
عوامل شیمیایی
عوامل شیمیایی از تهدیدهای ناخواسته و گاهاً ناآگاهانه هستند که به سرعت فرش را تخریب می‌کنند. اگر رطوبت، گرمای زیاد و یا نور خورشید در طول سال‌ها فرش را می‌پوسانند، یک اشتباه کوچک در استفاده از شوینده‌های نامناسب و یا ریخته شدن مواد شیمیایی روی سطح فرش کافی است تا بافت آن به سرعت تخریب شود. اما گاهاً باقی ماندن بیش از حد عوامل شیمیایی در بافت فرش باعث پوسیده شدن دراز مدت نیز می‌شود. مواردی مانند:
مواد شوینده نامناسب
شوینده‌های قلیایی، اسیدی بسیار قوی، انواع سفید کننده‌ها مانند وایتکس و یا برخی شوینده‌های صنعتی برای شستشوی فرش عوامل تهدید کننده هستند. برخی از این شوینده‌ها آنقدر قوی هستند که در همان تماس نخست بافت فرش را از بین می‌برند. اما برخی به ظاهر تخریبی ایجاد نمی‌کنند؛ ولی در اثر آبکشی نامناسب در عمق فرش باقی مانده و در دراز مدت باعث از بین رفتن رنگ فرش و تخریب الیاف آن می‌شوند.
ممکن است همین حالا برای شما سوال پیش آید که چرا چنین شوینده‌های قوی را تولید می‌کنند؟ نکته کلیدی استفاده درست از چنین شوینده‌هایی است. در مراکز قالیشویی معتبر کاملاً استادانه از درصد مناسب شوینده‌های مختلف برای شستشوی فرش‌ها استفاده می‌کنند. ولی معمولاً افراد در خانه نسبت‌های ترکیب شوینده‌ها و تهیه محلول‌های آبی را رعایت نمی‌کنند.
راهکارهای جلوگیری از فرسایش شوینده‌های قوی
اولین توصیه، پرهیز از شستشوی غیر اصولی در خانه است. از طرفی باید به دنبال بهترین مراکز قالیشویی باشید که کاملاً استادانه از انواع شوینده‌ها استفاده می‌کنند. فقط کافی است شماره قالیشویی معتبری را در اختیار داشته باشید تا خیالتان از شستشوی اصولی آسوده باشد. با این وجود چند توصیه را جدی بگیرید:
- هرگز از شوینده‌های خانگی قوی مانند وایتکس، آمونیاک، مایع ظرفشویی، حلال‌ها و… برای شستشوی فرش‌ها و حتی لکه‌بری استفاده نکنید.
- از شوینده‌های ملایم با PH خنثی (PH حدوداً ۷) برای شستشوی فرش استفاده کنید. شامپو فرش یکی از همین شوینده‌ها است.
- حتماً قبل از شستشوی فرش، شوینده را در یک گوشه فرش تست کنید.
- قبل از شستشو غبار روبی کنید. ذرات گرد و خاک هنگام شستشو مانند یک ماده ساینده بافت فرش را تخریب می‌کنند.
- از شوینده غلیظ استفاده نکنید. حتماً یک محلول آبی با شوینده تهیه کنید.
- مرحله آبکشی را کاملاً دقیق انجام داده و مطمئن شوید که هیچ شوینده‌ای داخل بافت فرش باقی نمانده است.
عوامل فیزیکی
سایش و فشار بیش از حد و یا قرار دادن اجسام سنگین روی فرش نیز از جمله عوامل پوسیدگی انواع فرش هستند. تردد مداوم و سنگین به ویژه در مسیرهای خاص مانند راهروها و یا جلوی درب‌ها زمینه پوسیدگی زود هنگام فرش است. رفت و آمدهای زیاد باعث ساییده شدن و از بین رفتن پرزها می‌شوند. این شرایط در طولانی مدت سطح فرش را به یک چهره مسطح و موکت مانند تبدیل می‌کند. فرسایش فرش‌های کم تراکم در مقابل رفت و آمد زیاد از فرش‌های متراکم بالاتر است. حتی قرار دادن اجسام سنگین مانند پایه‌های مبلمان نیز باعث فرسودگی دائمی فرش‌ها می‌شوند.
گاهی یک اشتباه کوچک اما دائمی کافی است تا سرعت فرسایش فرش قابل توجه باشد. مانند زمانی که از پادری در مقابل سرویس بهداشتی استفاده نمی‌کنید. قطعاً مسیر منتهی به سرویس بهداشتی بیشترین تردد در خانه را دارد. ولی همین مسیر مستعد نفوذ رطوبت است. اما با یک پادری به راحتی می‌توانید جلوی یکی از مهمترین عوامل پوسیدگی انواع فرش را بگیرید.
سخن پایانی؛ آیا مراقب فرش‌های خانه هستید؟
پوسیدگی و فرسودگی فرش‌ها نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف است. رطوبت، نور مستقیم خورشید، حرارت زیاد و یا تهاجم بید و کپک معمولاً زنجیره‌وار شکل می‌گیرند و کنار هم تبدیل به عوامل پوسیدگی انواع فرش می‌شوند. حالتی را تصور کنید که از پادری در کنار درب سرویس بهداشتی استفاده نمی‌کنید. آنگاه همیشه احتمال نفوذ آب تا روی فرش‌های نزدیک سرویس وجود دارد. اما دمای خانه قابل توجه است و فضا کاملاً مناسب کپک زدن شده است!
رطوبت باعث گندیدگی الیاف فرش و رشد کپک می‌شود. نور خورشید رنگ فرش را می‌سوزاند و الیاف آن را شکننده می‌کند. حشرات موذی نیز مستقیم به بافت آن آسیب می‌رسانند. اما شما که دست روی دست نمی‌گذارید تا این عوامل کنار هم فرش‌های ارزشمند شما را تهدید کنند. شستشوی اصولی اولین اقدام هوشمندانه شما است که برای این کار می‌توانید روی خدمات کاملاً حرفه‌ای قالیشویی نوین اعم از شستشوی موکت، فرش ها و مبل ها حساب باز کنید. اما در ادامه باید عوامل پوسیدگی انواع فرش از جمله رطوبت، حرارت، تابش خورشید و… را حذف کنید.
