چرا فرش طرح خشتی تا این اندازه محبوب است؟

فرش ایرانی به طور کلی جز محبوب‌ترین انواع فرش در جهان است. فرش دستباف به دلیل سال‌ها انرژی که قالیباف‌ها برای بافت آن صرف می‌کنند، در نزد همه مردم دنیا ارزش هنری بالاتری دارند. با این حال در بین صدها طرح فرش مختلف، خشتی جز محبوب‌ترین مدل‌ها محسوب می‌شود. اولین دلیلی که برای این محبوبیت گفته می‌شود این است که رنگ و طرح در آن تنوع زیادی دارد. هر مربع حاوی طرح خاصی بوده که باید با یک ترکیب رنگ و نخ‌های منحصر به فردی تهیه شود.
علاوه بر این الیافی که برای ساخت آن استفاده می‌شود، بالاترین کیفیت را دارد. همچنین طرح‌های آن هم اقتباسی و هم غیراقتباسی است. این مساله باعث می‌شود تا افراد با سلیقه‌های مختلف بتوانند فرش دلخواه خود را پیدا کنند. نباید فراموش کنیم که دوام یک فرش دستباف خشتی بسیار بالا است. به طوری که می‌تواند هزاران سال بدون آسیب باقی بماند. در نتیجه با اینکه تنوع طرح فرش‌ها زیاد بوده اما فرش طرح خشتی همیشه جز پرفروش‌ترین‌ها است.

آیا فرش طرح خشتی، قدیمی ‌ترین فرش جهان است؟

قدیمی‌ترین فرش جهان، پازیریک نام دارد. این فرش که در اوایل دهه 20 شمسی برای اولین بار در منطقه‌ای در سیبری پیدا شد، تمام تصورات بشر از پیشرفت نیاکان خود را زیر سوال رد. این فرش از گور یخ زده یکی از فرمانروایان قدیمی منطقه سیبری به دست آمد. این فرمانروا که ریشه‌ای ایرانی داشته، حدس و گمان‌ها نسبت به ریشه ایرانی فرش را بیشتر کرد.
طبق تحقیقاتی که انجام شد، قدمت این فرش به حدود 2500 سال قبل نسبت داده شده است. نکته جالب در مورد این فرش این است که طرح آن به شکلی شبیه به فرش خشتی است. بنابراین گمان می‌شود که یکی از قدیمی‌ترین فرش‌های جهان، طرح خشتی باشد.

بهترین مدل‌های فرش طرح خشتی

فرش‌های خشتی براساس مفهوم و داستان پشت طراحی، به انواع مختلفی تقسیم بندی می‌شود. این تقسیم بندی را کارشناسان فرش انجام می‌دهند تا هم از لحاظ هنری فرش‌ها را دسته بندی و خریداران را بهتر بتوانند راهنمایی کنند. در ادامه با مهم‌ترین مدل‌های فرش خشتی آشنا می‌شویم.

طرح کژال

کژال یکی از شلوغ‌ترین طراحی‌ها را در میان انواع فرش خشتی دارد. در این مدل فرش، هر طرح با قابی از طرح کناری جدا شده است. بنابراین کنتراست بالایی را در زمینه فرش مشاهده می‌کنید. در مرکز هم نقش ترنج دیده می‌شود. ویژگی دیگر طرح کژال این است که دسته گل‌های داخل هر قاب ظریف بوده اما به دلیل شلوغ بودن کل فرش، بهتر است در خانه‌هایی که دیگر المان‌ها مینیمال بوده استفاده شود.

طرح باغ فین

ویژگی بارز طرح باغ فین این است که زمینه یک دست است. دلیل این یک دست بودن این است که قاب‌ها با همان الیاف رنگ زمینه بافته می‌شوند. بنابراین به جای اینکه اول قاب‌ها و بعد طرح داخل آن به چشم بیاید، تنها الگوی داخلی بارز است. تراکم این فرش 1200 شانه بوده و زیبایی خیره کننده‌ای دارد. در داخل هر خشت طرح باغ فین هم انواع گلدان‌ها و محراب‌ها به چشم می‌خورد. این طرح نسبتا جزو مدرن‌ترین طراحی‌های فرش خشتی است.

طرح شکارگاه

مفاهیم مربوط به شکارگاه یکی از جالب‌ترین طراحی‌ها در هنر و قالیبافی است. طرح شکارگاه یکی از مدل‌های فرش خشتی بوده که فاقد ترنج یا همان نقش میانی است. اصطلاحا به گلی که در مرکز فرش بافته می‌شود، ترنج می‌گویند. ویژگی مهم دیگری که طرح شکارگاه دارد این است که بسیار شلوغ بوده و مملو از نقش و نگار است. از رنگ‌های کلاسیک در آن استفاده می‌شود و تراکم آن 700 شانه است.

طرح باغ ارم

طرح باغ ارم را می‌توان معروف‌ترین طرح فرش خشتی نام برد. این فرش که در کاشان بافته می‌شود به صورت 700 و 1000 شانه به فروش می‌رسد. مهم‌ترین ویژگی باغ ارم استفاده از رنگ آبی فیروزه‌ای است. این فرش حاشیه نداشته و کل آن را قاب‌هایی با گلدان‌های زیبا پر کرده‌اند.

طرح خانه رویایی

طرح خانه رویایی به صورت 1200 و 700 شانه بافته می‌شود. این مدل هم تراکم بالایی در طراحی داشته و هم دارای ترنج است. تمرکز خشت‌ها در بخش لچک فرش بوده و با رنگ‌هایی متناسب با زمینه بافته می‌شود. بنابراین کنتراست زیادی را مشاهده نمی‌کنید. در فرش طرح خانه رویایی خشتی از المان بته جقه هم به خوبی استفاده می‌شود. 

طرح باغ همایون

طرح باغ همایون یکی از مدل‌های فرش خشتی است. تراکم این فرش 1500 شانه بوده، بنابراین طرح‌ها به زیبایی و ظرافت دیده می‌شوند. در این مدل فرش، نقش ترنج به چشم می‌خورد؛ بنابراین زیبایی آن غیرقابل انکار است. در طرح باغ همایون، تمرکز خشتی‌ها در مرکز فرش است که به صورت گلدان‌های زیبایی طراحی شده است.

طرح پیچک

اگر علاقمند به فرش طرح خشتی هستید اما شلوغی و تراکم مدل‌ها را نمی‌پسندید، طرح پیچک مناسب شما است. طرح پیچک به دلیل زیبایی خاص و طراحی نسبتا معمول، یک گزینه بسیار خوب برای اغلب خانه‌ها است. تراکم این فرش هم به صورت 1200 شانه و هم 700 شانه بوده و الگوی قاب‌ها کمتر به چشم می‌خورد. بنابراین می‌توان گفت که طرح پیچک به نوعی ترکیبی از طرح فرش خشتی و افشان است.

طرح آذین

طرح آذین جدید‌ترین و مدل‌ترین شکل فرش خشتی است. در این مدل به جای اینکه تمام الگو براساس خشت‌ها باشد، در میانه گل فرش از طرح خشتی استفاده می‌شود. گاهی براساس طراحی ممکن است این پنجره‌ها همپوشانی هم داشته باشند. در طراحی الگوی فرش آذین بیشتر از نقش‌های مدرن استفاده می‌شود. بنابراین زمینه تاحدی خلوت‌تر بوده و جزئیات کمتری دارد. طرح آذین تراکم 1200 شانه داشته و اغلب به صورت گل برجسته بافته می‌شود.

نکات مهم برای شستشوی فرش طرح خشتی

فرش طرح خشتی چه به صورت ماشینی و چه دستباف، یکی از زیباترین فرش‌های ایرانی به شمار می‌رود. جذابیت و زیبایی این مدل فرش به خصوص در جزئیات الگوی آن است. بنابراین مهم است که برای شستشوی آن به سراغ یک قالیشویی معتبر بروید. در هنگام شستشو هم باید یک کارشناس بر تمام مراحل نظارت داشته باشد. به همین دلیل توصیه ما قالیشویی نوین بوده که تیمی از متخصصان فرش را در طول فرآیند شستشو در کنار خود دارد. به همین دلیل می‌توانید با اطمینان از عدم آسیب به فرش، آن را به قالیشویی بسپارید.