اگر احساس می‌کنید که فرش خانه شما دیگر آن ظاهر یکدست را ندارد و دچار برجستگی‌ها و یا فرورفتگی‌های نامنظم شده است، قاعدتاً با مشکل ذرتی شدن فرش روبرو هستید. مشکلی که فرش زیبای خانه شما را از ظاهر صاف و یکدست انداخته و حالا دیگر آن حس لطافت و هارمونی با دکوراسیون خانه را ندارد.
ذرتی شدن فرش یک مشکل جدی است که منجر به برجستگی‌ها و فرورفتگی‌های نامنظم و خیلی ریز روی سطح فرش می‌شود. این پدیده باعث می‌شود تا سطح فرش به جای آنکه کاملاً صاف و یکدست باشد، حالتی متراکم، دانه به دانه شده و شبیه به بافت ذرت پیدا کند. مشکل ذرتی شدن فرش بیشتر در فرش‌های پشمی نمایان است. اما حتی فرش‌های ماشینی اکریلیک نیز ممکن است با این عارضه روبرو شوند. البته با خدمات ترمیم حرفه‌ای در قالیشویی می‌توانید جلوی این مشکل را گرفته و حتی فرش را ترمیم کنید. ولی برای آنکه بدانید چرا فرش ذرتی می‌شود و راهکار پیشگیری و یا مرمت آن چیست؟ ادامه این مطلب را مطالعه کنید.
علت اصلی ذرتی شدن فرش چیست؟
برای بررسی علت ذرتی شدن فرش بهتر است تا اندکی بیشتر درباره ساختار فرش‌های دستباف و ماشینی بدانید. یک فرش چه دستباف یا ماشینی از سه جز اصلی تشکیل شده است:
- تار یا همان نخ‌های عمودی که اسکلت فرش را تشکیل می‌دهند.
- پود یا همان نخ‌های افقی که از بین نخ‌های تار رد می‌شوند و استحکام فرش را تامین میکنند.
- گره که همان پرزهای فرش است و بر روی تارها گره می‌خورند تا نقش و نگار فرش ایجاد شود.
همه فرش‌ها دارای این اجزا اصلی هستند. اما اگر مقدار تاب نخ‌های پود متفاوت شود، یا بهتر بگوییم اگر مقدار کشش و قرار گرفتن یکدست نخ‌های پود در میان رشته‌های تار نامتقارن شده یا اصطلاحا تاب بردارد، پدیده ذرتی شدن فرش اتفاق می‌افتد.
ریشه یابی علت ذرتی شدن فرش
تاب برداشتن نخ‌های پود در میان نخ‌های تار یک اصطلاح کاملاً تخصصی در دنیای قالیبافی است. بهتر است ماجرای ذرتی شدن فرش را با جزئیات ساده‌تری تشریح کنیم:
- وقتی نخ‌های پود که از میان تارها رد می‌شوند تاب زیادی داشته باشند، مانند یک فنر جمع شده و همیشه تمایل دارند تا خودشان را باز کرده و به حالت اولیه بازگردند.
- نیروی کششی نخ‌های پود به نخ‌های تار و در نهایت به ریشه‌های گره‌ها فشار می‌آورد.
- فشار نخ پود تاب برداشته در کل سطح فرش یکنواخت نیست. در نتیجه گره‌ها در مکان‌هایی از فرش که بیشتر تحت تاثیر فشار هستند، جابجا شده و یا به سمت بالا و پایین حرکت میکنند.
- جابجایی گره‌ها در کناره هم باعث شکل‌گیری برجستگی و فرورفتگی‌های موضعی و نامنظم در سطح فرش می‌شود. این برجستگی‌ها و یا فرورفتگی‌های نامنظم همان پدیده ذرتی شدن فرش است.
عوامل ذرتی شدن فرش چیست؟
اگرچه تاب برداشتن پود عامل اصلی ذرتی شدن فرش است، اما این مشکل اجتناب ناپذیر است. به هر حال در طول بافت ممکن است نخ پود چرخیده و تاب بردارد. با این حال بافنده‌های حرفه‌ای و یا کارخانجات با دستگاه‌های فرش بافی مدرن تا آنجا که بتوانند از تاب پود جلوگیری میکنند. اما گاهی علت ذرتی شدن فرش را باید در مشکلاتی غیر از پودهای تاب برداشته جستجو کنید. مانند:
الیاف بی‌کیفیت فرش
وقتی از الیاف نامرغوب خصوصا الیاف ضعیف پشمی در تار و پود فرش استفاده شود، منطقی است که نباید انتظار استحکام و مقاومت کافی در برابر فشار نخ پود را داشته باشند. الیاف بی‌کیفیت پشمی و حتی پلیمری به راحتی در اثر فشار نخ پود جابجا می‌شوند و پدیده ذرتی شدن فرش اتفاق می‌افتد.
شستشوی غیر اصولی
گاهی یک عامل بیرونی باعث تحریک و باز شدن نخ‌های پود می‌شود. مانند زمانیکه از مواد شیمیایی قوی و یا آب بسیار داغ هنگام شستشوی فرش ها استفاده کنید. در این صورت ممکن است ساختار نخ‌های پود آسیب دیده و پدیده ذرتی شدن فرش اتفاق بیفتد. اگر شرایط شستشوی اصولی را ندارید، بهتر است تا از خدمات قالیشویی معتبری استفاده کنید.
رطوبت و کهنگی
قرار گرفتن طولانی مدت فرش در معرض رطوبت امکان تخریب نخ‌های پود را زیاد کرده و ممکن است با پدیده ذرتی شدن فرش روبرو شوید. رطوبت زیاد آن‌هم در مدت زمان طولانی قطعاً بافت نخ‌های تار و پود را ضعیف می‌کند و ساختار یکدست و منسجم فرش به سرعت تخریب خواهد شد.
نوع بافت
گاهی کیفیت پایین بافت است که زمینه شکل‌گیری ذرتی شدن فرش می‌شود. معمولا فرش‌های ارزان قیمت کیفیت بافت مناسبی ندارند و پس از مدتی در مقابل فشار نخ‌های پود فرم اصلی خود را از دست می‌دهند.
مطلب مرتبط: پودگذاری فرش چیست؟
آیا ذرتی شدن فرش یک عیب محسوب می‌شود؟
هر طور که نگاه کنید، ذرتی شدن فرش یک مشکل جدی است و کاملا بافت یکدست فرش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما این پدیده در فرش‌های قدیمی و یا فرش‌هایی که سال‌ها در رفت و آمد زیاد افراد قرار گرفته‌اند، طبیعی است. به هر حال هر فرش پس از سال‌ها استحکام بافت خود را از دست داده و ممکن است دچار فرورفتگی‌ها و یا برآمدگی‌های ذرتی شکل شود. تا جایی که برخی از علاقمندان به فرش و کارشناس‌های خبره، ذرتی شدن خفیف را یک نشانه طبیعی بودن پشم آن تلقی کرده و بخشی از هویت و اصالت فرش می‌دانند و حتی به چشم یک زیبایی طبیعی به آن نگاه میکنند.
اما ذرتی شدن فرش‌های نه چندان قدیمی یک پدیده طبیعی نیست. وقتی فرش خانه‌ی شما فقط پس از چند سال ذرتی شده، قاعدتاً از الیاف بی‌کیفیت در بافت آن استفاده کرده‌اند و یا روش نگهداری شما نامناسب و غیر اصولی بوده است. به هر حال ذرتی شدن فرش یک نقص فنی است و می‌تواند نشان دهنده الیاف نامرغوب بافت فرش باشد.
چگونه از ذرتی شدن فرش جلوگیری کنیم؟
فرش‌های ذرتی شده همچنان قابل استفاده هستند، اما قطعاً دیگر آن زیبایی و اصالت یک فرش نفیس را ندارند. از طرفی برطرف کردن پدیده ذرتی شدن فرش اصلاً ساده نیست. پس بهتر است از همین حالا که فرش‌های زیبای خانه را در اختیار دارید، از ذرتی شدن آنها جلوگیری کنید. برای پیشگیری از ذرتی شدن فرش چند توصیه را جدی بگیرید:
فرش خوب و با الیاف مرغوب خریداری کنید
اصلی‌ترین راهکار پیشگیری از ذرتی شدن فرش در همان مرحله خرید است. از آنجا که کیفیت پایین نخ تار و پود دلیل اصلی ذرتی شدن است، قاعدتاً بهتر است فرشی را تهیه کنید که با الیاف مرغوب بافته شده باشد. هنگام خرید فرش مطمئن شوید که برای بافت آن از نخ پود با تاب استاندارد استفاده کرده‌اند. همچنین حتماً فرشی تهیه کنید که دارای الیاف با کیفیت خوب باشد که تحت تاثیر شرایط محیط قرار نمی‌گیرد.
فرش با تراکم بالا بخرید
از این به بعد هر زمان که برای خرید فرش جدیدی اقدام می‌کنید، مقدار تراکم و تفکیک بافت را جور دیگری بررسی کنید. زیرا فرش‌ها با تراکم بالاتر کمتر از فرش‌های معمولی دچار ذرتی شدن می‌شوند. هر چقدر تراکم فرش بیشتر باشد، از تعداد گره بیشتری برای بافت آن استفاده شده و فرش ساختار فشرده‌تر و مستحکم‌تری دارد. در نتیجه کمتر تحت تاثیر فشار نخ‌های پود قرار می‌گیرد.
از شستشوی غیر اصولی فرش‌ها خودداری کنید
شستشوی خشن با مواد شیمیایی قوی یا آب داغ به ساختار الیاف پشمی و یا پلیمری فرش آسیب می‌زند. در این صورت فرش مستعد ذرتی شدن است. بهتر است از مراکز قالی شویی حرفه‌ای برای شستشوی اصولی فرش‌ها استفاده کنید. در بهترین قالیشویی تهران هر فرش کاملا تخصصی با شوینده مناسب و دمای آب کنترل شده شستشو می‌شود و خطر ذرتی شدن بسیار ناچیز است.
فرش‌ها را در مکان‌های مرطوب رها نکنید
رطوبت، دشمن فرش است و زمانیکه فرش‌های ارزشمند خانه را در فضای مرطوب به مدت طولانی نگهداری می‌کنید، ذرتی شدن فرش تازه یکی از ساده‌ترین مشکلات است. زیرا قطعاً بافت فرش شما پوسیده شده و مشکلاتی مانند پارگی، کپک زدن و… به همراه دارد. از قرار دادن فرش در مکان‌های مستعد رطوبت مانند جلوی درب سرویس بهداشتی و یا حمام خودداری کنید. همچنین گلدان‌ها را مستقیم روی فرش نگذارید.
تخریب رطوبت می‌تواند ریشه‌های دیگری نیز داشته باشد. مانند زمانی که فرش‌ها را شسته‌اید، اما به طور کامل خشک نکرده و یا هنوز مقداری نم در بافت آن باقی مانده، کاملاً مستعد ذرتی شدن است. بهتر است از خدمات قالیشویی در تهران با تجهیزات خشک کن هوای گرم استفاده کنید تا مطمئن شوید که هیچ مقدار رطوبتی داخل فرش شما باقی نمی‌ماند.
از ریخته شدن آب روی فرش جداً خودداری کنید
تا آنجا که می‌توانید از ریخته شدن آب و یا نوشیدنی‌ها مانند چای و قهوه روی فرش جلوگیری کنید. اما به هر حال ریخته شدن آب روی فرش اجتناب ناپذیر است و دیر یا زود با این چالش رودررو هستید. در این صورت سرعت عمل داشته باشید و به سرعت آب اضافی را با یک دستمال ضخیم جذب کرده و برای خشک کردن موضعی فرش اقدام کنید.
قرار ندادن اجسام سنگین روی فرش
تا حد ممکن از قرار دادن اجسام سنگین مانند مبلمان‌های بزرگ، کمد و… روی فرش خودداری کنید. اما اگر چاره‌ای ندارید و باید اجسام بزرگ و سنگین را روی فرش بگذارید، حتماً در بازه‌های منظم مثلاً ۶ ماهه جای وسایل سنگین خانه را عوض کنید و فرش را بچرخانید. فشار زیاد در دراز مدت باعث تغییر شکل بافت فرش می‌شود.
مطالعه بیشتر: علت سر نخ زدن فرش چیست؟
راهکارهایی برای ترمیم فرش‌های ذرتی شده
متاسفانه ذرتی شدن فرش به شکل کامل ترمیم نمی‌شود. اما می‌توان با راهکارهایی از تداوم ذرتی شدن جلوگیری کرد و تا حدودی شرایط بخش‌های آسیب دیده فرش را بهبود بخشید. توصیه می‌کنیم که در خانه برای برطرف کردن ذرتی شدن فرش اقدام نکنید. به عنوان مثال هرگز از اتوکشی برای حرارت دادن و صاف کردن پرزهای فرش استفاده نکنید. زیرا این کار کاملاً تخصصی است.
شستشوی اصولی فرش‌های آسیب دیده
با شستشوی اصولی می‌توان جلوی ذرتی شدن فرش را گرفت و بخش‌های آسیب دیده را تا حدودی ترمیم کرد. اما به یک شستشوی کاملاً اصولی و استاندارد نیاز دارید. در شستشوی صنعتی فرش‌ها تحت عملیات کرباسی (ضربه زنی با آب) و واکسابی قرار می‌گیرند. یک شستشوی خوب با عملیات کرباسی تا حدودی می‌تواند برجستگی‌ها را خوابانده و فرش را نجات دهد. بهتر است از مراکز قالیشویی معتبر در تهران برای کرباس زنی فرش‌ها و شستشوی تحت فشار آب استفاده کنید.
برس زدن حرفه‌ای در جهت خواب فرش
با برس زدن حرفه‌ای و قوی در جهت خواب فرش می‌توان پرزها را به یک سمت هدایت کرد. با این کار برجستگی‌ها و فرورفتگی‌ها تا حدودی پوشانده می‌شوند. کافی است با شماره قالیشویی تماس گرفته و درباره خدمات برس زنی حرفه‌ای آنها پرس وجو کنید.
استفاده از رفوگر مجرب برای بخش‌های بسیار شدید
اگر ذرتی شدن فرش در یک ناحیه خاص بسیار شدید است، چاره‌ای ندارید جز اینکه از یک رفوگر ماهر با تکنیک‌های خاص تنظیم مجدد گره‌ها برای بهبود وضعیت فرش استفاده کنید. دقت کنید که این کار کاملاً تخصصی است. اما برخی از مراکز قالیشویی ارزان و حرفه‌ای این نوع خدمات را ارائه میکنند.
نکته‌هایی ساده برای آنکه فرش‌ها ذرتی نشوند
هنگام جابجایی فرش‌ها را لول کرده و هرگز تا نزنید و یا از زیر فرشی مناسب استفاده کنید تا هرگز با مشکل ذرتی شدن فرش روبرو نشوید. حتی چرخش منظم فرش‌ها نقش تعیین کننده‌ای دارد. مثلاً کافی است هر چند ماه یک بار کل فرش را بچرخانید تا هر نوع فشار یا سایش کاملاً یکدست در همه جای آن تاثیر بگذارد. اما مهمترین نکته شستشوی اصولی فرش‌های ارزشمند خانه است. با سفارش آنلاین قالیشویی و اطلاع از قیمت قالیشویی می‌توانید از خدمات کاملاً حرفه‌ای شستشوی فرش‌ها برای اطمینان از محافظت آنها در آینده استفاده کنید.
