تلفیق سنت و مدرنیسم همیشه نتایج درخشانی به دست داده است. یکی از نمونههای این تلفیق را میتوانیم در هنر فرش ایران ببینیم. شاید اسم فرش چهلتکه یا کولاژ به گوشتان خورده باشد. این فرشها هم در ایران و هم در خارج از کشور طرفداران زیادی دارند.
فرش چهلتکه را با نام Patchwork هم میشناسند. به خصوص کسانی که به دکوراسیون مدرن یا تلفیقی علاقه دارند، خیلی از این فرشهای زیبا استقبال میکنند. فرش چهلتکه یا کولاژ یا Patchwork نتیجه مستقیم خلاقیت و مهارت هنرمند ایرانی است. در ادامه این نوشته قصد داریم درباره چیستی این فرش و انواع آن برای شما توضیح دهیم.
فرش چهلتکه چیست؟
کولاژ در زبان فرانسوی به معنی کنار هم قراردادن است. برای تهیه یک فرش چهلتکه در واقع قطعاتی از فرشهای مختلف را با چیدمانی زیبا در کنار هم قرار داده و میدوزند. فرش دستباف ایرانی همواره از ارزش زیادی برخوردار بوده و هرچه از طول عمر آن گذشته باشد بر ارزشش افزوده میشود.
با این حال خیلی از فرشهای دستباف بعد از مدت طولانی دچار پوسیدگی میشوند. در این مواقع قسمتهای سالم فرش را جدا میکنند و از آنها در ساخت فرشهای چهلتکه بهره میبرند. البته ممکن است این فرشها دقیقا شامل چهل تکه نباشند و تعداد قطعاتشان کمتر باشد، اما به این نام معروفند.
این فرشها در واقع با استفاده از قسمتهای سالم فرشهای کهنه و قدیمی، انگار دوباره آنها را احیا میکنند و در قالبی جدید جانی تازه به آنها میدهند. به نوعی میشود گفت هنر کلاژ از بقایای مردگان موجودی زنده میآفریند. بعد از کنار هم قرار دادن قطعات مختلف، بافنده هنرمند این تکهها را به هم میدوزد و در نهایت آنها را با چرم طبیعی یا الیاف دیگر آستر میکند.
>>فرش پازیریک قدیمی ترین فرش جهان<<
انواع فرش چهلتکه
فرشهای چهلتکه یا کولاژ را بر اساس شیوه بافت آنها به دو دسته ماشینی و دستباف تقسیم میکنند. علاوه بر این، فرشهای کولاژ را بر اساس آستر به کار رفته در آنها هم میتوان تقسیم کرد. آسترهایی که در این فرشها استفاده میشوند اغلب از جنس چرم یا جاجیم هستند. در بعضی از فرشهای چهلتکه هم از آستر استفاده نمیشود. در ادامه سعی میکنیم به ویژگیها و تفاوتهای انواع فرش کولاژ اشاره کنیم.
فرش چهلتکه دستباف و ماشینی چه تفاوتهایی دارند؟
با گسترش استقبال از فرشهای چهلتکه دستباف و بالا رفتن میزان تقاضای آنها در بازار، استفاده از این تکنیک در فرشهای ماشینی هم رایج شد. اما تفاوتهایی در این دو مدل فرش وجود دارد که از ماهیت و رنگهای آنها نشات میگیرد.
فرشهای دستباف اغلب زمینهای به رنگ لاکی یا سرمهای دارند و این رنگها در آنها غالب است. این فرشها معمولا از نقوش بتهجقه و ترنج و لچک و انواع طرحهای ایرانی برخوردارند. گاهی اگر رنگ فرش رفته باشد، سعی میکنند پس از قالی شویی، با رنگرزیِ دوباره جلایی تازه به آن دهند.
در فرشهای ماشینی اما به دلیل اینکه رنگها نه از رنگدانههای طبیعی، بلکه با روشهای مصنوعی تولید میشوند، میشود رنگهای جدیدی مثل طوسی و اطلسی و نقرهای هم در آنها دید. به علاوه اینکه در این فرشها از نقوش و طرحهای فانتزی و جدید هم استفاده میشود. اما بیشتر این فرشها طرحی ساده و مدرن دارند.
تفاوت دیگر این دو نوع فرش، در شیوه بافت آنها است. فرشهای دستباف به صورت کاملا دستی بافته میشوند اما برای بافت فرشهای ماشینی از دستگاه استفاده میشود. برخی از این ماشینهای فرشبافی قادرند با ظرافت و ریزبافتی، تراکم بالا و نقش و نگارهای بسیار زیبایی بیافرینند.
تاثیر فرش چهلتکه در دکوراسیون خانه
به جرات میتوان گفت تاثیری که یک فرش چهلتکه، به خصوص از نوع دستباف، در جلوه دکوراسیون منزل دارد با هیچ چیز دیگری قابل مقایسه نیست. فرش کولاژ میتواند به فضای خانه رنگ و جلای بینظیری ببخشد.
از طرفی این فرش با ظاهر مدرن و جذابی که دارد برای دکوراسیون خانههای امروزی که اکثرا مدرن و جدید هستند، بسیار مناسب است. فرش چهلتکه با وجود قدمت زیادی که دارد، امروز فرشی مدرن شناخته میشود. هنرمند زمان قدیم، خودش خبر نداشته که آفرینش او سالها و قرنها بعد به عنوان اثری مدرن شناخته میشود! و این یکی از ویژگیهای حیرتانگیز هنر است.
با توجه به تنوع و رنگارنگی فرشهای چهلتکه بهتر است برای دکوراسیون منزل از طرحهای خلوت و ساده و رنگهای خنثی استفاده کنید. مبلمانی با زمینه ساده و رنگ کرم یا طوسی میتواند در کنار یک فرش چهلتکه با رنگ غالب لاکی غوغا به پا کند.
کلام آخر
هر تکه دنیایی از رازها، معناها و داستانها را در خود جای داده. هر تکه جلوه کوچکی از تاریخ و فرهنگ و آدابی است که به آفرینش آن نقوش و طرحها ختم شده. هر تکه جای انگشتان فرز و ماهر هنرمندی را روی تن خود دارد. هر تکه زمزمههای گوشنواز و خوشایند بافندهای را در میان تار و پود خود نگه داشته. کافی است خوب گوش بسپاری تا صدایشان را بشنوی و دنیایشان را ببینی. غرق شدن در دنیاها و صداهای یک فرش چهلتکه راستی که لذتبخش است.
من عاشق طرح و مدل این فرش ها شدم
خیلی خاصن 👌🏼
بله طرح فرشهای مدما بسیار منحصر به فرد هستند.