آشنایی با تاریخچه، طرح و رنگ‌های محبوب فرش شاه عباسی

تاریخچه فرش شاه عباسی

شاه عباس

شاه عباس یکی از شاهان سلسله صفوی بود که از سال 965 تا 1007 شمسی بر ایران حکومت کرد. قبل از حکومت وی کشور مورد حمله مغولان قرار گرفت و ناآرامی سیاسی در ایران حکم فرما شد. شاه عباس صفوی با رسیدن به سلطنت و جایگزین کردن گروه‌های کوچک سربازان صوفیان با یک ارتش ثابت، توانست سلسله خود را تقویت کند. وی با این کار امپراتوری عثمانی و نیروهای ازبک را نیز از ایران بیرون کرد.
شاه عباس همچنین در پیشرفت تجاری ایران نقش مهمی داشت و به خاطر حمایت از هنر، در بین هنرمندان مشهور بود. در زمان سلطنت وی بود که هنر پارسی به اوج خود رسید و عصر طلایی را تجربه کرد.

کارگاه‌های بافت فرش

شاه عباس پس از به قدرت رسیدند اصفهان را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرد. به همین دلیل است که اصفهان با وجود آثار تاریخی و هنری فراوان، امروزه یکی از زیباترین شهرهای جهان محسوب می‌شود. این شهر در دوران شاه عباس به یکی از مهمترین مراکز تولید فرش در ایران تبدیل شد. در این دوران تابلو فرش‌های بسیار نفیس و باارزشی توسط بافندگان اصفهانی، که در مدارس رسمی و کارگاه‌های بافندگی شهر آموزش دیده بودند، تولید شد.
استادان طراح در زمان شاه عباس آثار هنری فوق‌العاده‌ای را خلق کردند که هنوز هم بخشی از میراث این سلسله هستند. فرش‌های عتیقه تولید شده در این مدت در حال حاضر جزء زیباترین فرش‌های جهان هستند. هنر طراحی نقشه فرش در این دوران به اوج خود رسید و بسیاری از طرح‌های اصلی و ترکیب رنگ‌های معروف در دوران شاه عباس به دنیا معرفی شدند. ترکیب این طرح‌ها و رنگ‌ها در نهایت به نقوش سنتی خاص و محبوبی تبدیل شدند.
طرح‌هایی که دانش‌آموختگان کارگاه‌های قالیبافی در دوران صفوی تولید کردند، کم کم در سراسر جهان بسیار محبوب شدند. این محبوبیت به سلسله صفویه قدرت اقتصادی فراوانی داد. فرش‌های دوره شاه عباس به یک صنعت مهم و صادراتی برای کشور تبدیل شدند. در این مدت تولید ابریشم نیز در ایران رونق گرفت.

مطلب طراحی فرش معاصر را حتما مطالعه کنید.

طرح‌های فرش شاه عباسی

فرش شاه عباسی حاوی طرح‌های بسیار زیبایی است که هر کدام از آنها یک مفهوم خاص دارند. گل شاه عباسی مهم‌ترین طرحی است که می‌توانید آن را روی فرش‌های شاه عباسی مشاهده کنید. این طرح که تاریخچه پیدایش آن به دوران قبل از صفویه باز می‌گردد به طرح گل نیلوفر آبی یا لوتوس نیز شهرت دارد. این طرح همراه با نقوش هندسی و کلاسیک، اصلی‌ترین بخش فرش‌های حاوی طرح شاه عباسی را تشکیل می‌دهند.

درست است که خواستگاه فرش شاه عباسی اصفهان است اما در دیگر مراکز مهم ایران که این صنعت در آنجا رواج دارد، مانند مشهد، تبریز و کاشان نیز از این طرح زیبا به وفور استفاده می‌شود. از دیگر طرح‌های پیاده شده روی طرح شاه عباسی می‌توان به ترنج شاه عباسی، لچک شاه عباسی، افشان شاه عباسی، قاب دور گوشه، طراحی قاب گوشه نازک و بافته، مناره‌های مدل دیزلی، مجموعه مناره‌های کوچک، طرح حیوانات، طرح شیخ صفی و طرح درخت نیز اشاره کرد.

نقش رنگ در فرش شاه عباسی

طرح‌های چشم‌نواز تنها عاملی نیستند که این فرش اصیل ایرانی را به محبوبیت جهانی رسانده‌اند، بلکه رنگ‌های زنده و بسیار زیبایی که در فرش‌های شاه عباسی به کار می‌روند نیز یکی از دلایل محبوبیت آنها هستند. تنوع رنگی این فرش‌ها بسیار زیاد است به طوری که شما کمتر فرشی را با این طرح پیدا می‌کنید که از ترکیب 3 یا کمتر از 3 رنگ تشکیل شده باشد.

برای زمینه طرح شاه عباسی معمولا از لاکی سیر و روشن و نخودی در پس‌زمینه و از رنگ‌های سرمه‌ای و آجری در حاشیه استفاده می‌شود. عنابی، نیلی، فیروزه‌ای، سبز، آبی، بژ و کرم نیز از دیگر رنگ‌های محبوب در فرش شاه عباسی هستند.
از آنجا که فرش‌های دستباف از حساسیت و ظرافت زیادی برخوردار هستند توصیه می‌کنیم که برای شستشوی آنها حتما با شماره قالیشویی نوین تماس گرفته و از تخصص کارشناسان ما برای تمیز کردن قالی‌های دستباف خانه خود بهره ببرید.